beyler biri özet geç lan piç desin artık

dönemindeki devlet adamları [değiştir]

kanuni devrinde, sadrazamlar arasında piri mehmet paşa, lütfi paşa, damat rüstem paşa ve sokollu mehmet paşa; şeyhülislamlar arasında, zenbilli ali efendi, kemalpaşazade ahmet şemsettin efendi, taşköprülüzade, çivizade muhittin mehmet efendi ve ebussuut efendi; diğer devlet adamları arasında ise barbaros hayrettin paşa, nişancızade mustafa, seydi bey ve cafer ağa, bilim adamları arsında hace mahmud, şeyh bali, devriş mehmed, mola abdüllatif, padişah'ın süt kardeşi yahya efendi, kadızade acem efendi, sümbül sinan ve merkez efendi sayılabilir. ayrıca mimar sinan, karahisari, matrakçı nasuh, behram ağa sanatta, gelibolulu mustafa ali, selaniki ve hoca saadeddin tarihte, piri reis ve seydi ali reis coğrafyada önemli kişiliklerdir.[21]
kişiliği [değiştir]

kanuni, başarılı bir asker, kudretli olarak kabul edilen bir devlet adamı, eşine nadir rastlanan bir devlet teşkilatçısıydı. kanuni ünvanını kanunları yenileyip ek kanunlar yapıp, bunlara önem verdiği için verildi.[22]osmanlı'nın her çeşit yapılanması bu dönemde yükseldi. ayrıca başarılı bir şair olan i. süleyman, muhibbî veya vezin gereği nadiren de olsa muhib, sultan süleyman, meftûnî, âcizî mahlaslarını kullandığı hacimli divanında tam 2779 adet gazel bulunmaktadır ki, divan şairleri arasında en fazla gazel yazmış olan zâtî'nin bile ulaştığı gazel sayısı 1825'tir. kanuni böylece divan edebiyatının gazel rekorunu kırmıştır.[23]
i. süleyman'ın en ünlü şiiri:
« halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi

saltanat didükleri ancak cihan gavgasıdır
olmaya baht u saadet dünyada vahdet gibi

ko bu ıyş u işreti çün kim fenadur akıbet
yâr-ı baki ister isen olmaya tâat gibi

olsa kumlar sagışmca ömrüne hadd ü aded
gelmeye bu şîşe-i çarh içre bir saat gibi

ger huzur itmek dilersen ey muhibbî fârig ol

olmaya vahdet cihanda kûşe-i uzlet gibi »
muhibbî (i. sultan süleyman)[23]

i. sultan süleyman, kendinden önceki padişahlardan farklı olarak; fermanlarının başında kendini ve devletini daha çok överdi. bir fermanının başlangıcı buna örnektir[23];
"ben ki sultan-i salâtin-i zaman burhân-i havakın-i avân tâc-bahs-i husrevân-i cihan zillullâhi'1-meliki'l-mennân akdeniz'in ve karadeniz'in ve rumeli'nin ve anadolu'nun ve şam ve halep ve karaman ve rûm'un ve vilâyeti-i dulkadriye'nin ve diyârbekir'in ve azerbaycan ve van'ın ve budun ve tamisvar vilâyetlerinin ve mısır'ın ve mekke'nin ve medine'nin ve kudüs'ün ve halilü'r-rahmânin külliyen diyâr-i arab’ın ve yemen'in ve bağdad ve basra ve cezayir vilâyetlerinin ve dahi nice memleketlerin ki âbâ-i kiram ve ecdâd-i izamim -enârallâhü berâhinehüm- kuvvet-i kahire ile fetheyledikleri ve cenabı-i celalet-meâbim dahi tig-i âtes-bâr simsîr-i zafernigârim ile fetheyledigim nice diyarın sultanı ve pâdişâhı hazret-i sultan bâyezıd oğlu sultan selim han oğlu sultan süleyman şah hân'ım"