bana özet geç piç desin biriniz

almanya'nın ulm kentinde dünyaya gelen einstein, yaşdıbının ilk yıllarını münih'te geçirdi. lise eğitimini ve yüksek eğitimini i̇sviçre'de tamamladı fakat bir üniversitede iş bulmada yaşadığı zorluklar nedeniyle bir patent ofisinde müfettiş olarak çalışmaya başladı. 1905 yılı einstein için bir mucize yıl oldu ve o dönemde kuramları hemen benimsenmemiş olsa da ileride fizikte devrim yaratacak olan dört makale yayınladı. 1914 yılında max planck'ın kişisel ricası ile almanya'ya geri döndü. 1921 yılında fotoelektrik etki üzerine çalışmaları nedeniyle nobel fizik ödülü'ne layık görüldü. nazi partisi'nin iktidara yükselişi nedeniyle 1933'te almanya'yı terk etti ve amerika birleşik devletleri'ne yerleşti. ömrünün geri kalanını geçirdiği princeton'da hayatını kaybetmiştir.
albert einstein, özel görelilik ve genel görelilik kuramları ile iki yüzyıldır newton mekaniğinin hakim olduğu uzay anlayışında bir devrim yaratmıştır. sadece matematik hesaplamalar ve denklemler ile oluşturduğu kuramları sonradan deneysel olarak defalarca doğrulanmıştır. e = mc2 denklemi ile formüle ettiği kütle-enerji eşdeğerliği yıldızların nasıl enerji oluşturduğuna açıklama getirmiş ve nükleer teknolojinin önünü açmıştır. fotoelektrik etki ve brown hareketine getirdiği matematiksel açıklamalar, modern fiziğe diğer katkıları arasındadır. ömrünün büyük bir kısmını bütün kuramları birleştiren bir birleşik alan kuramı yaratmaya çalışarak geçirmiş ama bu çabaları sonuçsuz kalmıştır. einstein kuantum mekaniğinin bazı sonuçlarına, özellikle belirsizlik ilkesine oldukça şüpheci yaklaşmış fakat bu yaklaşımlar ileride geniş kabul görmüştür.
einstein nazilerin nükleer bomba geliştirmesi endişesiyle abd başkanı roosevelt'e bir mektup göndermiş, abd'nin nükleer çalışmalara başlamasını tavsiye etmiştir. holokost sonrası yahudilerin kendi ülkelerine sahip olması gerektiği fikrini savunmuş, i̇srail'in kuruluşuna destek vermiştir. çeşitli söyleşilerinde yahudilik dinine ve diğer kutsal kitaplara inanmadığını belirtmiş, sosyalizme sempati duyan bir makale yayınlamıştır. bertrand russell ile birlikte nükleer silahlara karşı bir manifesto da yayınlamıştır.
einstein hayatı boyunca 300’den fazla bilimsel makale yayınlamıştır, ayrıca 150’den fazla bilim dışı çalışmaları da olmuştur. başarıları ve eserleri nedeniyle einstein sözcüğü, “dahi” ile eşanlamlı kullanılmaya başlanmıştı.
1908’de artık oldukça tanınmış, büyük bir bilim adamı olarak tanınıyordu ve bern üniversitesinde öğretmen olarak atanmıştı. sonraki sene patent ofisindeki işinden ve öğretmenlikten ayrıldı ve zürih üniversitesinde fizik doçentliğine başladı. 1911 yılında prag’da karl-ferdinand üniversitesinde profesörlük ünvanı aldı. 1914 yılında almanya’ya döndü, kaiser willhelm fizik enstitü’sünde yönetici, berlin humboldt üniversitesinde profesör oldu. bu işlerindeki sözleşmelerinde öğretmmenlik görevlerini oldukça azaltan maddeler vardı. prusya bilim akademisinin bir üyesi olmuştur. 1916 yılında einstein deutsche phygibalische gesellschaft (alman fizik derneği)nin başkanı olmuştur.(1916-1918)
1911 yılında, yeni genel görelilik kurdıbına göre, başka bir yıldızın ışığının güneş tarafından kırılacağını hesaplamıştır. bu tahmini sonradan arthur eddington’un 1919’daki güneş tutulması gözleminde doğrulanmıştır. bu olayın uluslalararası basında haberleşmesi, einstein’ı dünyaca ünlü yapmıştır.
1921 yılında einstein nobel fizik ödülü’ne layık görülmüştür. o dönemde görelilik hala tartışmalı görüldüğü için, ödül fotoelektrik etkisini açıklaması nedeniyle verilmiştir. 1925 yılında da royal society tarafından copley medal almıştır.
nisan 1933’te amerikan üniversitelerini ziyaret ederken, alman hükümetinin yahudileri üniversitelerde öğretmenlik dahil bütün resmi konumlardan men ettiğini öğrendi. bir ay sonra naziler kitap yakma kampanyalarına başladı ve einstein’ın eserleri de yakılanlar arasındaydı. einstein bu gezisinde almanya'ya bir daha geri dönmeyeceğini söyledi.
mart 1933’te avrupa’ya döndüğünde bir kaç ay belçika’da kaldı, sonrasında geçiçi olarak i̇ngiltere’ye geçti. aynı yıl abd’ye göç etmeye karar verdi. princeton, new jersey’de, institute for advanced study’de görev aldı ve 1955’te ölümüne kadar burada kaldı. burada kendisi bir birleşik alan kuramı geliştirmeye ve kuantum fiziğinin kabul edilmiş yorumlarını çürütmeye çalıştı. bu iki girişimi de başarısız oldu.
1939 yılında, fizikçi leo szilard dahil bir grup macar bilim adamı nazilerin atom bombası araştırmaları konusunda washington’u uyardı. grupun uyarısı ciddiye alınmadı. 1939 yazında, avrupa’da i̇kinci dünya savaşı başlamadan bir kaç ay önce, einstein prestijini kullanarak leo szilard ile birlikte, başkan roosevelt’e, nazi almanya’sının atom bombası tehlikesine karşı uyarı mektubu gönderdi. aynı mektupta amerikan hükümetinin uranyum araştırmaları ve zincir reaksiyonları ile ilgili araştırma yapması tavsiye ediliyordu. einstein ve diğer mülteci arkadaşları “alman bilim adamlarının atom bombası yarışını kazanabileceği ve hitlerin bu silahı kullanmak için oldukça istekli olacağı” konusunda uyarıyordu.