Bu sayfa Eskişehir (il) ilinin merkezini anlatmaktadır. Başlığın diğer anlamları için Eskişehir (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Koordinatlar: 39°47′N, 30°31′E
Eskişehir
— Büyükşehir —
Lupus-Collage Eskişehir.png
Eskişehir
Arma
Eskişehir Büyükşehir Belediyesi'nin sınırları
Eskişehir Büyükşehir Belediyesi'nin sınırları
Eskişehir
Eskişehir
Eskişehir'in Türkiye'deki konumu
Koordinatlar: 39°47′N 30°31′E / 39.783°N 30.517°E / 39.783; 30.517
Ülke Türkiye Cumhuriyeti Türkiye
Bölge iç Anadolu
Bölüm Yukarı Sakarya
il Eskişehir
idari birimler
2 ilçe[göster]
Odunpazarı
Tepebaşı
Yönetim
- Vali Mehmet Kılıçlar
- Belediye başkanı Yılmaz Büyükerşen
Yüz ölçümü
- Toplam 13,655 km² (5,3 sq mi)
Rakım 788 m (2.585 ft)
Nüfus (2009)
- Toplam 724.849
- Yoğunluk 55/km² (142,4/sq mi)
[1]
Zaman dilimi DAZD (+2)
- Yaz (YSU) DAYZD (+3)
Posta Kodu 26xxx
Alan kodu (+90) 222
Plaka kodu 26
Website:
http://www.eskisehir-bld.gov.tr
Eskişehir, Türkiye'nin iç Anadolu Bölgesinde bulunan aynı adlı ilin merkezidir. Ortasından Porsuk Çayı geçen şehir, içerisinde Osmangazi Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi'nin bulunması nedeniyle bir öğrenci kenti görünümündedir. 2009 yılının verilerine göre şehir merkezinin toplam nüfusu 625,453'dür. Bu nüfusun 309,750'si erkek 315,703'ü kadındır.[1]
Met helvası, Nuga helva, Haşhaşlı çörek, Kalabak suyu, Çiğ börek ve Lületaşı ile meşhurdur. işlenebilir lületaşı, Türkiye'de yalnız Eskişehir'de çıkarıldığı için Eskişehir taşı olarak bilinir. Türkiye'de Eskişehir ve Sivrihisar dolaylarında yetişen bir çoban köpeği olan akbaş da şehre ait önemli değerlerdendir.
Türk Silahlı Kuvvetleri Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı 1. Hava Taktik Komutanlığı ve 1. Hava ikmal ve Bakım Merkez Komutanlığı da Eskişehir'de bulunmaktadır. Ayrıca hem askeri hem de sivil havaalanı ( Anadolu Üniversitesi
Havaalanı)bulunmaktadır.
M.Ö. 14. yüzyılda Hititler Eskişehir merkezli büyük bir devlet kurmuşlardır.[4] Eskişehir‘in önemi ve yeri dolayısıyla Hititler döneminde Eti‘lik (Beylik) olduğu görülmektedir.[5] M.Ö. 12. yüzyılda Anadolu’ya giren Frigler Anadolu'ya yayılmış ve Dorylaion adı ile bölgeye yerleşmiştir.[5] Friglerden sonra bölgeye Lidyalılar daha sonrada Persler hakimiyeti altına almıştır. M.Ö. 4.yy'da Makedon kral iskender’in eline geçen Eskişehir, iskender’ in ölüm tarihi olan M.Ö. 323 yılına kadar iskender'in imparatorluğu altında kalmıştır. M.Ö. 2 yy'da Roma imparatorluğu kontrolüne geçen bölge, Roma’nın ikiye ayrılmasına kadar Roma imparatorluğu’nun ayrıldıktan sonra da Bizans hakimiyetinde kalmıştır.[5]
Selçuklular Dönemi [değiştir]
Yeniden Bizans egemenliğine giren Dorylaion 1074'te Selçukluların eline geçti. Şehir Anadolu Selçukluları zamanında, Selçuklular ile Haçlılar arasında yapılan savaşlara sahne olmuştur. Bu zamanda şehrin adı "Sultanönü" olarak anılmaktadır. Şehir içinde Selçuklulara ait pek çok eser vardır.[6]
Arap coğrafyacı ibn Said (علي بن موسى المغربي بن سعيد, 'Ali ibn Musa ibn Sa'id al-Maghribi); Antalya - Marki (Fethiye) Körfezi arasındaki Cibâlu’t Türkmân (Türkmen Dağları) adı verilen dağlık bölgede 200.000, Kastamonu yöresinde 100.000, Sultan Önü - Kütahya - Emirdağ - Karahisar-ı Sahip - Sivrihisar yörelerinde 200.000 ve Ankara ’nın kuzeyindeki Karabuli denilen dağlık bölgede 30.000 çadırlık Türkmen kitlelerinin yığıldığını kaydetmektedir.[7]
Osmanlı Dönemi [değiştir]
1289'da Anadolu Selçukluları Eskişehir'i Osman Gazi'ye verdi. Orhan Gazi döneminde Karamanlıların eline geçen Eskişehir'i, 1. Murad yeniden Osmanlı topraklarına kattı.
Fatih'in ilk zamanlarına kadar şehir Ankara Beyliği'ne bağlı olarak kalmıştır. 1451 yılından sonra Kütahya'nın Beylerbeylik haline gelmesi üzerine Anadolu idari Teşkilatında değişiklik olmuş, bu arada Ankara'ya bağlı bulunan Eskişehir, Kütahya Beylerbeyliği'ne bağlanmıştır.[5]
Kent 1601'de bir süre Celali Deli Hasan ve yandaşlarının eline geçti. Hüdavendigâr (Bursa) Vilayetinin Kütahya Sancağına bağlı bir kaza olan Eskişehir'e demiryolu 1890'lı yıllarda ulaştı.[8]
Demiryolu'nun Eskişehir'e gelmesi ile şehirde ticaret canlandı.[8] 19. yüzyıl boyunca yöreye Kafkasya, Kırım, Romanya ve Bulgaristan'dan gelen göçmenler yerleştirildi.[6]Şehir 1877-1878 Osmanlı - Rus harbinden sonra muhacirlerin yerleştirilmeye başlamasıyla beraber gelişmeye başlamıştır.[5] Mondros Ateşkesi'nin maddelerinden biri olan itilaf Devletleri'nin Osmanlı imparatorluğu sınırları içindeki önemli noktaları güvenlik gerekçesiyle işgal edebilecekleri maddesine dayanarak 13 Kasım 1918 tarihinde istanbul'a çıkan ingiliz kuvvetleri, istanbul-Bağdat demiryolu hattı boyunca önemli gördükleri yerleri işgal etmeye başladılar, bu işgalden 1919 yılının Ocak ayı sonlarında Eskişehir istasyonu çevresinde karargahlarını kurdu.[8]
Kurtuluş Savaşı Dönemi [değiştir]
Daha çok bilgi için: Kütahya-Eskişehir Muharebeleri
Yunan Ordusunun Eskişehir'e girişi (1921)
21 Haziran 1920 günü saat 11:00'de Millî Savunma Bakanı Fevzi Çakmak Paşa ve Genelkurmay Başkanı Albay ismet inönü ile tren istasyonuna gelmiştir.[8] Yunan taarruzunun aldığı vaziyeti, sınıf arkadaşı ve Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Cebesoy ile burada görüşmüştür. Aynı gece de Ankara’ya hareket etmiştirler.
Eskişehir'de Türk Kurtuluş Savaşı'nın 5 önemli meydan muharebesinin üçü geçmiştir. Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğindeki Kurtuluş Savaşı'nın önemli muharebelerinden biri olan I.inönü Savaşı Eskişehir topraklarında gerçekleşmiştir. Eskişehir, Kurtuluş Savaşı'nın kilit noktalarından birini oluşturduğundan, savaşta maddi ve manevi olarak çok yıpranmıştır.[9]
I. Dünya Savaşı sonrasında demiryolu hattını denetlemek amacıyla 23 Ocak 1919'da Eskişehir istasyonunu işgal eden ingiliz kuvvetleri, 20 Mart 1920'de Kuvay-ı Milliye'nin baskısıyla işgale son verdi. 1921 yılında Eskişehir'e 40 km. uzaklıktaki inönü'de, Birinci ve ikinci inönü Muharebeleri yapıldı.[8][10]
20 Temmuz 1921'de Yunanların işgal ettiği Eskişehir bir süre Yunan ordularının karargâhı oldu. Eskişehir-Kütahya Savaşları sonunda Türk Ordusu Sakarya'nın doğusuna çekildi. 23 Ağustos 1922'de Yunanlılar yeniden saldırdı. 30 Ağustos 1922'de başlayan Büyük Taarruz ile düşman püskürtülmeye başladı ve 2 Eylül 1922 günü, Seyitgazi yönünden gelen Türk Süvarileri Tekkeönü'nden Eskişehir'e inerek düşman kuvvetlerini Eskişehir'den çıkardılar. Eskişehir, Kurtuluş Savaşı'nın son aşaması olan Büyük Taarruz sonrasında 2 Eylül 1922'de kurtarıldığında yıkıntı hâlinde harap bir kasabaydı.[6][1
