ağrı doğubeyazıt

al panpa

Doğubayazıt, Anadolu’nun doğusunda, Trabzon- iran transit şose yolu üzerinde eskilerin istasyon dediği Sarıova denilen yerde kurulmuştur. Merkez ilçenin 93 km doğusunda, Erzurum-iran yolu üzerindedir.

ilçe toprakları genellikle engebeli ve yüksektir. ilçe merkezi düzlükte kurulmuştur. ilçenin köyleriyle birlikte 1980 yılı nüfusu 73.794 kişi, 2002 yılı nüfusu ise 105.754 tür, alanı 2.383 km², nüfus yoğunluğu ise km² başına 44 kişidir. Ağrı’nın en eski, tarihi ve gelişmiş ilçesidir. Kendi adını taşıyan ovanın güney doğusunda kurulmuştur.

Doğusunda iran, güneyinde iran ve Van (Muradiye-Çaldıran), batısında Diyadin ve Taşlıçay, kuzeyinde Tuzluca, Iğdır ve Aralık vardır.

Düşman işgalinden kurtuluş günü 14 Nisan'dır.

ilçe toprakları ovadan ve volkanik kütlelerden meydana gelmiştir. Büyük Ağrı Dağı (5,137m) Küçük Ağrı Dağı (3,896 m) Kale tepe (3,196 m) Arı dağı (2,934 m) Tendürek Dağı (3,533 m) ve Göller tepe (2,643 m) Doğubayazıt dağlarının en önemli yükseltileridir. Dağların yüksek kesimleri ve etekleri geniş yayla alanlarıdır.

Doğubayazıt ovası ve bu ovanın birer uzantısı olan Sarısu vadisi, Masun ve Sürbahan çıkıntıları ilçenin düzlüklerini oluşturur. Bunların etrafı yüksek dağlarla çevrilidir. Buralarda tarım ve tarla ziraatı yapılır, uygun yerlerde sebze ve meyve yetiştirilir. Bazı yerlerde iki kez biçilen çayırların otları kışa saklanır.

Yer yer kaya ve parazit tepelerin göründüğü ovanın bir kısmı çoraktır, yamaçlarda ve ovada erozyon fazla olmuştur. Ağrı dağı eteklerinde çalılık varsa da, ilçe’ de ağaçlık alan ve orman yoktur. Şehir merkezi ve köyler ağaç yönünden fakirdir. Ağrı dağının eteğindeki geniş bataklıklarda bol kamış yetişir.

Doğubayazıt Iğdır gibi, Doğu Anadolu’nun iklim adacığıdır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve az kar yağışlıdır. Yağmur mevsimi ilkbahar ve sonbahardır. Toprak yapısı ve akarsu havzası farklı bir yapıya sahiptir.

Doğubayazıt, Ağrı’nın doğu ucunda olduğundan, Türkiye- iran transit yolunun (E-80) en son durak yeridir. ilçe merkezi, Ağrı’ya 95 km, gümrük kapısı olan Gürbulak’a 35 km uzaklıktadır. ilçeye bağlı köy ve köy altı yerleşim birimlerine yol yapılmıştır. Büyük şehirlere sefer yapan Ağrı ve Doğubayazıt otobüs firmalarının ilk hareket ve son durakları D.Bayazıt’tır. Gürbulak’tan başlayan otoyol yapımı Doğubayazıt’a kadar gelmiştir.

ilçenin ekonomisi, hayvancılığa, sınır ticaretine, ticarete ve tarıma bağlıdır. Son yıllarda sınar ticareti ve yabancı mal ticareti geliştiği için şehir sürekli büyüyüp gelişmekte, buna bağlı olarak, konut, iş yeri, otel, eğlence yerleri, ticari eşya ve petrol taşımacığı artmaktadır.

ilçede 4 adedi Turizm Bakanlığından belgeli olmak üzere 18 otel olup, toplam yatak sayısı 1500 dür.

Fazla verimli olmayan Doğubayazıt ovasının müsait yerlerinde buğday, arpa, yem bitkileri ve şeker pancarı yetiştirilmektedir. Tarım, ihtiyacı karşılamak için yapılır. Hayvancılık yaygındır.

Doğubayazıt’ta Gürbulak gümrüğü sebebiyle iç ve dış ticaret; ishak Paşa Sarayı, Beyazıt Kalesi, Ahmed-i hani, Ağrı Dağı, Nuh’un gemisi ve gümrük kapısı yüzünden’ de iç ve dış turizm çok canlıdır. Şehir merkezinde dünyanın değişik yerlerinden getirilmiş çeşitli eşyaların satıldığı pasaj ve ticaret yerleri çoğalmaktadır. Köylerde özellikle Bardaklı ve Karabulak köylerinde halı ve kilim dokumacılığı gelişmiştir. ilçede mülkiyeti il özel idareye ait bir yem fabrikası, 1992 yılında faaliyete geçen yüz iş yeri olan küçük sanayi sitesi vardır. MTA. Tarafından ilçede ponza rezervi bulunmuştur.

Büyük Ağrı dağına 15 km. yakında, Türkiye- iran transit yolu üzerinde kurulan şehir, nüfus yönünden Ağrı’nın gelişmiş ikinci ilçesidir. Bunun başlıca sebepleri; sınırda oluşu, Gürbulak gümrük kapısına yakınlığı sonucu iş ve ticaretin gelişmesi, iklimin ılıman oluşu ve hızlı nüfus artışıdır.

2002 genel nüfus sayımına göre ilçe merkezinin nüfusu 56.261, köylerin nüfusu 49.493 olup nüfusa kayıtlı insan sayısı 216.500 dür.