azalan verimler yasası

nerde çokluk orda takluk'un iktisadi karşılığı

X ürününü üretmek için A ve B diye iki tane üretim aracı olsun. Araçlardan birinin miktarı sabit iken diğeri artarken (örnek olarak A sabit iken B artsın) araç başına ürün miktarı (x/b) bir süre artar, sonra azalır. Yani verimlilik bir noktaya kadar artar, tepe yapar ve sonrasında azalır. Bir optimum vardır.
(x=ürün miktarı, a= a faktörünün miktarı)

Bunu ispatlayabiliriz.

Önce optimum bir nokta olmadığını varsayalım. Optimum nokta yok ise b arttıkça x de artacaktır.

eğer elde yeterince B varsa, a'nın azalması sonucu x'te gerçekleşecek azalmayı, b'yi arttırarak telafi edebiliriz. Eğer üretim faktörlerinden A'nın kaybını B ile telafi edebiliyor isek, B, A'nın ikamesidir. Elde yeterince B olmasından dolayı A artık üretimin olmazsa olmazı değildir. Elde yeterince B olduğu sürece, A'nın önemi yoktur. Böyle bir durumda X ürünü tek bir faktör ile (B ile) üretilebilmektedir. Ama üretim için en az iki faktör gereklidir. Bu yüzden faktör başına ürün miktarının optimum bir noktası olmak zorundadır.