-1
çamaşır suyu, kimyasal adı sodyum hipoklorit olan, temizlik ve hijyen amacıyla kullanılan kimyasal madde.
beyazlatma (ağartma) [değiştir]
çamaşırlarımızı beyazlatırız. bir maddeyi beyazlatmak veya ağartmak, onun rengini çıkarmak veya açmaktır. çamaşır suyu, oksidizasyon yoluyla bu etkileri yapan bir kimyasal maddedir. bilinen beyazlatıcılar (ağartıcılar), hidrojen peroksit (h2o2), “sodyum hipoklorit (naclo)” , sodyum perborat mono hidrat(nabo2.h2o2) sodyum perborat tetrahidrat(nabo2.h2o2.3h2o), sodyum perkarbonat (2 na2co3.3h2o2) gibi bileşiklerdir. “beyazlatıcı toz” kalsiyum hipoklorittir (ca[ocl]2). beyazlatma (ağartma), tekstil sanayiinde boyama işleminin ilk adımıdır.
su arıtımında [değiştir]
kullanılan ilaçlar ve alınan genel önlemler sayesinde bulaşıcı hastalıkların sıklığı, özellikle gelişmiş ülkelerde belirgin derecede azalmasına rağmen, halâ, dünyanın birçok yerinde içme ve kullanma suları yoluyla tifo ve kolera gibi öldürücü hastalıkların yayılması mümkün olabilmektedir. evlerde içme sularının mikroplardan arındırılması için en kolay yol çamaşır suyu kullanmaktır. bunun için 10 litre suya 25 damla çamaşır suyu damlatıp 30 dakika bekletilmelidir.
sebze ve meyvelerin temizlenmesinde [değiştir]
ülkemizde, pişmeden yenen sebzeler –marul, taze soğan, maydanoz vb.- pis sularla sulanabilmekte ve bu tür gıdaların normal musluk suyuyla yıkanması, yeterli temizliği sağlamamaktadır. sebze ve meyveleri mikroplardan arındırmak için, 1 litresine 30 damla çamaşır suyu damlatılmış su içeren kap içinde yarım saat bekletilmelidir.
kuş gribinde [değiştir]
günümüzün güncel genel sağlık sorunlarından biri de kuş gribidir. kuşlar evlerimizin balkonlarına, pencerelerine konmakta ve buralara dışkılarını bırakmaktadırlar. bu pisliklerin temizlenmesinde en etkin ve güvenilir temizlik maddesi çamaşır suyudur.
i̇stenmeyen kanatlı misafirlerimizi balkonlarımızdan ve pencerelerimizden uzak tutmanın yolu da gene çamaşır suyudur. çamaşır suyu ile ıslatılmış bir bezle kuşların konduğu yerleri silersek kuşların artık bu yerlere konmak istemediklerini görebiliriz.
kimyasal savaşlarda [değiştir]
çamaşır suyunun diğer bir ilginç kullanım yeri de kimyasal savaşların zararlı etkilerinden korunmaktır. kimyasal savaşı kısaca, “kimyasal özelliklerinden dolayı öldürücü, yaralayıcı, tahriş edici, ve aynı zamanda yangın çıkartıcı, insanlara, bitki ve metallere etkisi olan katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerle yapılan savaş” şeklinde tanımlayabiliriz.
katı, sıvı, gaz ve aerosol halinde; püskürtücü aletler, helikopter veya uçaklarla taşınan sprey tankları ile, top-roket veya füze mermileri ile, mayın el ve uçak bombaları ile dağıtılır ve yayılırlar. yapımlarının kolay ve ucuz olması, tesir alanlarının çok geniş olması, tesis ve malzemeyi tahrip etmeden öldürücü olması en önemli özelliklerindendir.
kimyasal savaş uyarısı yapıldığında evlerimizde ve sığınılan yerlerde alınması gerekli önlemlerden biri de kapatılmış pencere ve kapı aralıklarının, sulandırılmış çamaşır suyuna batırılmış bez, battaniye vb malzeme ile örtülmesidir. sızıntı olduğu düşünülen bölge sulandırılmış çamaşır suyu ile, daha sonra da sabunlu su ile yıkanmalıdır. kirlenmiş giysiler, çamaşır suyu, bol su ve sabunla temizlenmeli ya da çift kat poşete sarılıp atılmalıdır.
çamaşır suyunun tarihçesi [değiştir]
modern çamaşır suları geliştirilmeden önce, kumaşlar genellikle bir dizi tekrarlanan kaynatma ve kül suyu, üre, potas, sülfürik asit, ve yağı alınmış süt içeren asidik ve alkali maddelerle ıslatma işlemleri ile beyazlatılırdı. keten bezi genellikle güneş ışığına maruz bırakılarak beyazlatılırdı.
m.ö. 5000 yıllarında mısırlılar giyecekleri beyazlatmak için yıkayıp güneşte kurutmadan yararlanırlardı.
m.ö. 3000 : çamaşır suları çoğunlukla tahta küllerinden türetilirdi. suyla karıştırılarak kül suyu oluşturulurdu. eğer çamaşırlar belirli süre kül suyu ile ıslatılır ve güneşte kurutulursa mükemmel bir beyazlık elde edilirdi. i̇şlem kumaş üzerinde zararlı bir sonuç oluşturmayacak şekilde gözle takip edilerek tekrarlanırdı.
m.s. 1000-1200 : hollandalılar, avrupa toplumunun çamaşır uzmanı oldular. sırlarını açıklamaksızın, tahriş edici etkisini azaltmak için ekşimiş sütü, kül çözeltisine eklediler. bu, ıslatma ve güneşte kurutmanın, kül suyunun tek başına kullanıldığı zamanlara göre daha fazla tekrarlanabilme imkânı anldıbına geliyordu. fakat işlem 8 hafta sürüyordu ve çamaşırları güneşte kurutmak için serilecek geniş alanlar gerektiriyordu.
m.s. 1200 : çamaşır suyu (bleach) kelimesi i̇ngilizce sözlüklerde ilk kez yer aldı.
1756 : edinburglu bilim adamı francis home, ekşimiş süt yerine seyreltik sülfürik asitin beyazlatma süresini 12 saate kadar kısalttığını buldu.
1772 : almanya doğumlu i̇sveçli kimyacı karl wilhelm scheele, modern çamaşır sularının ana maddesi olan kloru ilk kez keşfetti. yaklaşık 40 yıl sonra i̇ngiliz kimyacı sir humphrey davy yunanca’da yeşilimsi sarı kelimesinden türetilen “klor” ismini verdi.
1785 : evde kullanılan çamaşır suyundaki etken madde olan sodyum hipoklorit, fransız kimyacı claude louis berthollet tarafından bulundu. berthollet’nin beyazlatıcısı kostik klorlu potas çözeltisi ile oluşturulmuştu ve ilk olarak 1789’da “javel suyu” olarak satıldı. ancak her bir maddenin tam miktarının karışıma konulması zordu ve potas çok pahalı bir maddeydi.
1799 : i̇skoçyalı kimyacı charles tennant, berthollet'nin klor fikrini aldı, potas yerine kireçtaşı koydu ve etken beyazlatıcı olarak kalsiyum hipoklorit (caocl2) içeren ilk çamaşır tozunu yaptı. on yıl içinde, sadece çamaşırları değil, diğer ürünleri, özellikle yazı kâğıdını da beyazlatan çamaşır tozu bütün avrupa’da yayıldı. ancak toz çok fazla klor içerdiği için halâ çok pahalıydı.
1880 : louis pasteur, sodyum hipokloritin mikrop öldürücü özelliği olduğunu belirledi.
1897 : sears roebuck & co. firması ürün kataloğuna beş ayrı çamaşır suyunu koydu.
1913 : oakland-kaliforniya’da kurulu the electro-alkaline co. firması geliştirdiği bir işlemle kostik soda çözeltisinin klorlanmasıyla türetilen sodyum hipoklorit (naocl) çamaşır suyunu yaptı.
1922 : şirketin ismi clorox chemical (şu anda the clorox co.) olarak değişti ve sodyum hipokloritli çamaşır suyu1 pint (=1/8 galon ≈ 0,47 litre)'lik şişelerde piyasaya verildi. bundan sonra da çamaşır tozunun yerini hızla almaya başladı.
bugün : sodyum hipoklorit esaslı çamaşır suları büyük ölçüde çamaşır, temizlik ve suların mikroptan arındırılması alanında kullanılmak
Tümünü Göster
