atatürkün en sevdiğiniz sözü

bu arap fikri, ümmet kelimesi ile ifade olundu. muhafazid'in dinini kabul edenler, kendilerini unutmaya, hayatlarını allah kelimesinin, her yerde yükseltilmesine hasretmeye mecburdurlar. bununla beraber, allah'a kendi milli lisanlarında değil, allah'ın arap kavmine gönderdiği arapça kitapla ibadet ve münacatta bulunacaktı. arapça öğrenmedikçe, allah'a ne dediğini bilmeyecekti. bu vaziyet karşısında türk milleti birçok asırlar, ne yaptığını bilmeksizin, adeta bir kelimesinin manasını bilmediği halde kuran'ı ezberlemekten beyni sulanmış, hafızlara döndüler. başlarına geçebilmiş olan haris serdarlar, türk milletince karışık, cahil hocalar ağzıyla, ateş ve azap ile müdhiş bir muamma halinde kalan, dini, hırs ve siyasetlerine alet ittihaz ettiler. bir taraftan arapları zorla emirleri altına aldılar, bir taraftan avrupa'da allah kelimesinin ilâhî parolası altında hıristiyan milliyetleriylerine ilişmeyi düşünmediler. ne onları ümmet yaptılar ne de onlarla birleşerek bir kuvvetli millet yaptılar. mısır'da, belirsiz bir adamı halifedir diye yok ettiler, hırkasıdır diye bir palaspareyi, hilafet alameti ve imtiyazı olarak altın sandıklara koydular, halife oldular. gâh şarka, cenuba, gâh garb veya her tarafa birden saldıra saldıra, türk milletinin allah için, peygamber için topraklarını, menfaatlarını, benliğini unutturacak allah'la mutevekkil kılacak derin bir gaflet ve yorgunluk beşiğinde uyuttular. milli duyguyu boğan, fani dünyaya kıymet vermeyen, sefaletler, zaruretler, felaketler his olunmaya başlayınca, asıl hakiki saadete öldükten sonra ahirette kavuşacağını va't ve temin eden dini akide ve dini his, millet uyandığı zaman onun şu acı hakikati görmesine mani olamadı. bu feci manzara karşısında kalanlara, kendilerinden evvel ölenlerin ahiretteki saadetlerini düşünerek veya bir an evvel ölüm niyaz ederek ahiret hayatına kavuşmak telkin eden dini hissi; dünyanın acısı duyulan tokatıyla derhal, türk milletinin vicdanındaki çadırını yıktı, davetlileri, türk düşmanları olan arap çöllerine gitti. türk vicdanı umumisi, derhal, yüzlerce asırlık kudret ve küşayişiyle, büyük heyecanlarla çarpıyordu. ne oldu? türk'ün milli hissi, artık ocağında ateşlenmişti. artık türk, cenneti değil, eski, hakiki büyük türk cedlerinin mukaddes miraslarının son türk ellerinin müdafaa ve muhafazasını düşünüyordu. i̇şte dinin, din hissinin türk milliyetinde bıraktığı hatıra