asala

ASALA (ingilizce: Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia tamlamasının kısaltmasıdır; Ermenice: Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակ Hayastani Azatagrut'yan Hay Gaghtni Banak) veya tam adı ile Ermenistan'ın Kurtuluşu için Ermeni Gizli Ordusu, 1975 ve 1985 yılları arasında,[4] Türkiye dahil 16[5] farklı ülkede Türk ve diğer mülki ve diplomatik[6] hedeflere karşı eylemlerde [4][5][7][8] bulunmuş solcu[2][5] ve aşırı milliyetçi[6] örgüt.[9]

Tarihi Değiştir

1975 yılında Lübnan iç Savaşı esnasında, Beyrut şehrinde, sempatizan Filistin Halk Kurtuluş Cephesi'nin yardımı ile[10][11] Agop Agopyan tarafından[1] kurulmuştur. Agopyan'a göre, örgütün temel amaçları Ermeni ilkesininin dünya kamuoyuna tanıtılması ve yurtdışı Ermeni toplumunda milliyetçi duygunun yükseltilmesi olmuştur.[12] ASALA özellikle bağımsız bir Ermenistan kurmak, Ermeni Tehciri'ni Türkiye Cumhuriyeti'ne soykırım olarak kabul ettirmek, tazminat ödettirmek ve Büyük Ermenistan için çalışmıştır.[13] ASALA militanları bir dönem Yunanistan ve Suriye istihbarat servislerinin her türlü eğitim, öğrenim ve lojistik destek kolaylıklarından yararlanmışlardır.[14]

Terör örgütü olarak tanınması Değiştir

Bazı kaynaklarda 'terör örgütü' [1][2][5][15][16] olarak nitelendirilmektedir. 1980-1990 yıllarında ABD'nin terör örgütü listesinde de yer almaktaydı.[17][18] 1985 yılından sonra aktif olmayan ASALA, ABD'nin 2001'de hazırladığı "Yabancı Terörist Örgütler (Foreign Terrorist Organisations)" listesine ve "Ülkeye Girişi Yasak Olan Teröristler (US Terrorist Exclusion List)" listesine, Birleşik Krallık'ın "Yasadışı Gruplar (UK Proscribed Group)" listesine, Avustralya'nın, Kanada'nın, Avrupa Birliği'nin ve Rusya'nın[kaynak belirtilmeli] "Tanımlanmış Gruplar (Specified Groups)" listelerine dahildir.[19]

Eylemleri Değiştir

1975-1985 arası ASALA saldırıları.
1970'li ve 1980'li yıllarda, genelde Türk hedeflere karşı saldıran ASALA, aynı zamanda değişik nedenlerle Madrid'te Trans World Airlines ve Los Angeles'ta Air Canada ofislerini de bombaladı.

Asala'nın eylemlerinde 1979 yılından itibaren artış gözlenmeye başlandı. Eylemciler, 21 ülkenin 38 kentinde, 39'u silahlı, 70'i bombalı, biri de işgal şeklinde olmak üzere toplam 110 silahlı saldırı gerçekleştirdi. Bu saldırılarda Türkiye'nin 42 diplomatı ile 4 yabancı uyruklu kişi hayatını kaybederken, 15 Türk ve 66 yabancı uyruklu kişi de yaralanmıştır.[20]

ASALA'nin Türkiye içindeki ilk eylemi 1982'nin 7 Ağustos tarihinde Ankara Esenboğa Havalimanı'nda gerçekleştirdiği bombalı saldırı olmuştur. Saldırı sonucunda 9 kişi hayatını kaybetmiş, 72 kişi yaralanmıştır.[11]

ASALA'ya mal edilen saldırılar farklı kaynaklarda değişiklikler arz etmektedir. Amerikan hükümet kaynaklarına göre 1968'den itibaren ASALA, 84 olayda 299 kişiyi yaralamış 46 kişiyi öldürmüştür.[kaynak belirtilmeli]Paris'te Türk Hava Yollarını bombalayan örgüt üyelerine 30 ay ceza verilmiştir. 1983 Temmuz'unda gerçekleşen Orly Havaalanı katliamında 8 kişi ölüp 52 kişi yaralanmıştır.

ASALA, kendi milliyetçi hedeflerinin yanı sıra benzer eğilimleri olan irlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA), PKK/Kongra-Gel/KADEK,[21] ve Kızıl italyan Tugayları (Italian Red Brigades) gibi diğer uluslararası silahlı örgütler ile işbirliği yapmıştır.[22]

1985 yılından sonra ASALA tarafından kayda değer bir eylem gerçekleştirilmemiştir.

Örgütün hedef seçimi Değiştir

Hedeflerin dağılım yüzdeleri şu şekildedir: [kaynak belirtilmeli]

Sivil şahıslar ve malları %2
Havaalanları ve havayolu şirketleri %34
iş yeri %14
Diplomatik hedefler %41
Basın-yayın %1
Dini şahıslar ve kuruluşlar %1
Taşımacılık %2
Diğer %2
Hedefler Değiştir

Mehmet Baydar, Santa Barbara, Kalifornia, Başkonsolos, 27 Ocak 1973
Bahadır Demir, Konsolos, Santa Barbara, Kalifornia, 27 Ocak 1973
Kemal Arıkan, 28 Ocak 1982 tarihinde ESAK üyeleri Hampig Sassounian ve bir suç ortağı tarafından Los Angeles'te öldürüldü.
Daniş Tunalıgil, Viyana, Büyükelçi, 27 Ekim 1975
ismail Erez, Paris, Büyükelçi, 24 Ekim 1975.
Talip Yener, Şoför, Paris, 24 Ekim 1975
Oktar Cirit, Türk Büyükelçiliği Birinci Sekreteri, Beyrut, 16 Şubat 1976
Taha Carım, Vatikan City, Büyükelçi, 9 Haziran 1977.
Necla Kuneralp, Madrid, Madrid Türk Büyükelçisinin eşi, Zeki Kuneralp, 2 Haziran 1978
Beşir Balcıoğlu, Madrid, Emekli Büyükelçi,Bayan Kuneralp'ın erkek kardeşi 2 Haziran 1978
Ahmet Benler, Lahey, Büyükelçinin oğlu, 12 Ekim 1979
Yılmaz Çolpan, Paris, Turizm Müşaviri, 22 Aralık 1979.
Galip Özmen, Atina, Ataşe, 31 Temmuz 1980
Neslihan Özmen, Atina, Ataşe Özmen'in kızı, 31 Temmuz 1980
Şarık Arıyak, Sidney, Başkonsolos, 17 Aralık 1980
Engin Sever, Ataşe, 17 Aralık 1980
Reşat Moralı, Paris, Çalışma Ataşesi, 4 Mart 1981
Tecelli Arı, Din Görevlisi, 4 Mart 1981
M. Savaş Yergüç, Cenevre, Yerel Sekreter, 9 Haziran 1981
Cemal Özen, Paris, Ataşe, 24 Eylül 1981
Kemal Arıkan, Los Angeles / Başkonsolos, 28 Ocak 1982
Orhan Gündüz, Boston, Fahri Başkonsolos, 4 Mayıs 1982
Erkut Akbay, Lizbon, idâri Ataşe, 7 Haziran 1982
Atilla Altıkat, Ottawa, Albay, Askerî Ataşe, 27 Ağustos 1982
Bora Süelkan, Burgaz, idâri Ataşe, 9 Eylül 1982
Nadide Akbay, Lizbon, idâri Ataşenin karısı, 8 Ocak 1983
Galip Balkar, Belgrad, Büyükelçi, 9 Mart 1983
Dursun Aksoy, Brüksel, idâri Ataşe, 14 Temmuz 1983
Cahide Mıhçıoğlu, Lizbon, Danışmanın karısı, 27 Temmuz 1983
Işık Yönder, Tahran, Yerel Sekreterin karısı, 28 Nisan 1984
Erdoğan Özen, Viyana, Çalışma Ataşesi, 20 Haziran 1984
Evner Ergun, Viyana, Uluslararası Memur, 19 Kasım 1984
Çağlar Yücel, Bağdat, Ataşe, 11 Aralık 1993
Dağılışı Değiştir

1983 Paris Orly Havaalanı saldırısından sonra örgüt birçok ufak gruba bölünmüştür. Zamanla örgüt içi çekişmeler ve anlaşmazlıklar ortaya çıkmış, kurucularından Agop Agopyan 1988 yılında öldürülmüş, Ermeni halkından da yeterli destek görememiş ve 1994 yılında eylemlerini sonlandırmıştır.

http://c12.incisozluk.com...11509/2/1366772_od703.png