40 yaşındayım makina yüksek mühendisiyim

@26 al amk.. benim EOQ ile işim olmaz ama ;
MRP Nedir? - Malzeme ihtiyaç Planlama Sistemi
Makale - MRP

Malzeme ihtiyaç planlama (MRP) sistemi; son ürünler için hazırlanmış olan ana üretim progrdıbını, bunlarda kullanılan hammadde ve parçaların (yarı malzeme) tedariki için ayrıntılı bir programa dönüştürmeye yönelik işlemsel teknikler topluluğu olarak tanımlanabilir. Kimi zaman MRP, yalnızca bir stok yönetim anlayışı olarak algılanıyor olsa da üretim yönetimi açısından bundan daha ileri anlamları da vardır. Malzeme ihtiyaç planlama yaklaşımı; planlanan üretimi ve sevkiyatı gerçekleştirebilmek için malzemelerin, parçaların firmaya zamanında gelmesini ve üretimin zamanında bitirilmesini sağlamak, sistemde mümkün en az miktarda stok bulundurulmasını sağlamak, üretim, sevkiyat ve satınalma faaliyetlerini planla

mak gibi amaçları gerçekleştirmek için kullanılabilir. Kısa vadeli, eylemsel bir planlama çabasıdır.

MRP, bilgisayar tabanlı üretim planlama ve stok kontrol sistemidir. Uygun programlama yöntemi ile siparişlerin önceliklerini saptar. Malzemenin zamanında temini için planlamada gereken güncelleştirmeyi yapar. Teslim tarihinde olabilecek gecikmeleri minimize etmeye çalışır. MRP yaklaşımı temel olarak aşağıdaki kavramlara dayanır:

o Bağımsız talepler: Firmanın çıktısını oluşturan son ürünlere ilişkin istemler bağımsız talep olarak adlandırılır. Bağımsız talep süreklidir ve rassal niteliktedir.
o Ana üretim programı: Dönemler itibarı ile son üründen ne miktarda üretileceğini belirtir. Ana üretim programı; satış tahminleri dolayısıyla bağımsız talebi ve üretim progrdıbını dikkate alır. Ayrıca malzeme ve kapasite durumunu, yönetim politikalarını ve firma hedefleri gibi konuları da göz önüne almak zorundadır. Etkin bir ana üretim programı oluşturabilmek için iyi bir planlama, teslim süresi analizi, planlama zaman aralığı, ana üretim kalemleri, arz-talep dengesi, kaynak bilgisi ve yönetim politikaları gereklidir.

o Ürün ağacı: Son ürünü üretebilmek için gerekli alt ürünlerin ve malzemelerin dökümünü kademeli olarak veren ve bu alt ürünlerin üretim yöntemlerini içeren listelerdir.
o Bağımlı talep: Son ürün için belirlenen talebi karşılayabilmek için üretim sürecinde bu ürüne ilişkin alt montaj işlemlerinde kullanılan malzeme ve yarı ürünlere bağımlı talep adı verilir. Dolayısıyla bağımlı talep, üst düzeydeki ürünün talep düzeyine bağlı olarak belirlenir. Kavram ilk olarak 1965’de Orlicky tarafından kullanılmıştır.

o Tedarik süresi: Satınalma siparişlerine ilişkin, siparişten teslimata kadar geçen süre olabileceği gibi tedarik ve iş emirlerinin verilmesinden ürünlerin üretilmesine kadar geçen imalata ilişkin süre de olabilir.

o Ortak kullanımı olan malzemeler: Birden fazla nihai ürün bileşiminde yer alan yarı ürün ve malzemeleri ifade eder.

2.MRP’NiN DÜNÜ VE BUGÜNÜ

MRP 1960’lı yıllarda Amerikan bilgisayar destekli olarak üretim ve malzeme takibi yapmak istekleri sonucu ortaya çıkmıştır. 1962 yılında Dr.Joseph Orlicky ilk malzeme takip paketini Wisconsin’de J.J. Case Company’de çalıştırmıştır.

Avrupa’da ikinci Dünya Savaşı öncesinde bir çok ülkede bu tekniğin elle yapıldığı bilinmektedir. Bu konudaki kapsamlı ilk kitap 1975 yılında Joseph Orlicky tarafından çıkarılmış olan kitap kabul edilmiştir.
MRP sisteminin kullanımıyla birlikte stok düzeylerinin kontrolünden, malzeme akışının her aşamada kontrol edilebildiği bir noktaya ulaşılmıştır. Zamanla sistemin kullanımı yaygınlaşmış ve sistem Master Production Scheduling(MPS), Production Activity Control (PAC) , Rough Cut Capacitiy Planning (RCCP) , Capacity Requirement Planning (CRP) ve satın alma işlemlerini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

Son yıllarda “Enterprise Resource Planing (Kurumsal Kaynak Planlaması) kavramı ortaya çıkarak MRPII sistemlerine insan kaynakları yönetimini de içine alan ve firmayı bütün olarak ele alan bir yaklaşım getirilmiştir(Monks, 1996:257).

Malzeme ihtiyaç planlaması, aslında oldukça eski bir kavrama verilen yeni bir isimdir. Ancak bu eski kavramın günümüzde önem kazanması, bilgi-işlem konusundaki önemli gelişmeler sayesinde gerçekleşmiştir (Acar,2001 ;1 1).
Ülkemizde, sanayi kesiminde bilgisayar kullanımının 10 yıllık bir geçmişi vardır. Bilgisayarların özellikle üretim ve envanter yönetiminde kullanılması ise oldukça yenidir. Aslında bu aşamada, Türk sanayiinin bir geçiş döneminde olduğunu söylemek doğru olacaktır. Hızla değişen çevresel etmenler ve ekonomik koşullar, yöneticileri planlama konusuna daha özen göstermeye zorlamaktadır.


Günümüzde ise etken bir planlama sürecinin bilgisayar destekli olması kaçınılmazdır. Bu durumda, yöneticiler klagib yöntemlerden daha etken, yeni yöntemlere doğru aşamalar yapmak ve işletme düzeyinde planlama ve kontrol faaliyetlerini yaygınlaştırmak durumundadırlar.Bu araştırmada incelenen malzeme ihtiyaç planlama sistemi yaklaşımının, batı ülkelerinde uygulanması 1960’lı yıllarda gerçekleştirilmiştir. 0 tarihten günümüze, sistemde düzeltmeler yapılmış ve yaklaşım birçok yönleriyle geliştirilmiştir.

Oldukça yeni olan bu sistemin ülkemizde uygulanan durumu incelendiğinde ise, sistemin henüz kullanımının yaygın olmadığını söyleyebiliriz. Bunun yanı sıra ülkemizde, endüstride bilgisayarların planlama ve kontrol faaliyetlerinde kullanılmaya başlaması 1975’lerden sonraya rastlar. Bu etmen, malzeme ihtiyaç planlama sisteminin henüz yaygınlaşmamasında önemli rol oynamıştır.

Ayrıca bilgisayar firmalarının ellerinde bulunan hazır paket programlar özellikle küçük ve orta boy işletmelerde üretim ve envanterlerin yönetimi amacıyla rahatlıkla kullanılabilirler.

3. MALZEME iHTiYAÇ PLANLAMASININ TANIMI VE AMAÇLARI
“Malzeme ihtiyaç planlaması ana üretim planının uygulanabilmesi için hangi malzeme, ne kadar ve ne zaman sorularının cevabını bulma çabasıdır. Bu cevapların bulunması ile MRP bizim gereksiz envanter bulundurmamamızı, planın daha etkin ve verimli olarak uygulanabilmesi ve anlık müşteri isteklerine hızlı şekilde cevap verebilmemizi sağlamaktadır.”(Krajewski, 1996:665)


Malzeme ihtiyaç planlaması, sipariş bilgilerini ve ana üretim çizelgesini kullanarak malzeme ihtiyaçlarını hesaplayan bir teknikler kümesidir. Malzeme için yenileme siparişlerinin açılmasını, zaman fazlı olduğu için talep tarihleri ile ihtiyaç tarihleri saptıkça açık siparişlerin yeniden çizelgelenmesini önerir.

Malzeme ihtiyaç planlaması bilgisayara dayalı bir envanter planlama ve sistemidir. Bilgisayar destekli üretim; genel olarak işletmedeki süreçlerin otomasyonu olarak adlandırılabilir. Bilgisayar destekli üretimin amaçları şunlardır;

1.Ürün geliştirme, üretim süreçleri ve fabrika organizasyonunun basitleştirilmesi.

2.Üretim süreçlerinin bilgisayarlar ve robotlar aracılığıyla otomasyonu.

3.Tüm üretim ve destek süreçlerinin bilgisayarlar aracılığıyla bütünleştirilmesi.
Hammadde ve ürün stoklarının azalması, stok devir hızının ve zamanında yapılan teslimlerin artması, MRP sisteminin kullanılması ile mümkündür. MRP’nin malzeme ihtiyaçlarını, iş ve satınalma emirlerini üretirken, fabrika kapasitesinin bu üretimi gerçekleştirmek için yeterli olup olmadığını ya da kritik kaynakların mevcut olup olmadığını incelememesi en büyük ekgibliğidir. Kapasite ihtiyaç planlaması da dahil edilerek MRP sistemi geliştirilmiştir. MRP ve Kapasite ihtiyaç Planlaması ile üretilen planlar kısa dönem üretim planlamada çekirdeği oluştururlar. MRP’den satınalma yöneticileri satın alınacak bütün parçalar için satınalma planı, üretim yöneticileri ise ana üretim çizelgesine göre atölyede üretilen tüm parçaların çizelgeleme ve kontrol planlarını geliştirirler. Bundan sonraki adım MRPII(imalat Kaynakları Planlaması)’dur.


Malzeme ihtiyaç planlama sistemlerinin ortak amacı, tüm envanter birimleri bazında dönemler itibariyle brüt ve net ihtiyaçların tespit edilmesi ve bu yolla gerçekçi bir envanter yönetimi için bilgi üretilmesidir. Envanter yönetiminde iki. ana faaliyet söz konusudur. Satınalma ve üretim. Bu faaliyetler gerek yeni gerekse eski bir işlemin düzeltilmesi şeklinde olabilir. Yeni faaliyet belirli bir tarihte ve belirli bir miktarda istenilen envanter biriminin temini için sipariş verilmesi veya üretim söz konusuysa iş emri verilmesi şeklinde olabilir. Böyle bir faaliyetin gerçekleşmesi için gerekli veri elemanları ise şöyledir.

- Söz konusu envanter biriminin parça numarası

- Sipariş miktarı

- Sipariş verilme tarihi

- Siparişin tamamlanma tarihi(Teslim tarihi)

Satın alınan envanter birimleri için sipariş faaliyeti iki aşamada gerçekleşir.

1. Envanter kontrol tarafından satın almaya gönderilen sipariş emri.

2. Satın alma tarafından satıcıya gönderilen sipariş emri.

Diğer taraftan envanter yönetiminde eski bir işlemin düzeltilmesi de önemli bir fonksiyondur. Bu faaliyet, aşağıda belirtilen durumlar için söz konusudur.

- Sipariş miktarını artırma

- Sipariş miktarını azaltma

- Siparişin iptal edilmesi

- Sipariş teslim tarihinin öne alınması

- Sipariş teslim tarihinin geriye alınması