21 yüzyılın arifesinde ani bir manifesto

* Modern solculuğun pgibolojisi *

Aşağı yukarı herkes çok sorunlu bir toplumda yaşadığımızı kabul

edecektir. Dünyamızın içinde bulunduğu çılgınlığın en yaygın göstergesi

solculuk olduğu için, solculuğun pgibolojisi üzerine bir tartışma, günümüz

toplumunun sorunları arasında genel bir tartışmaya giriş görevi yapabilir.

Peki ama solculuk nedir? 20. yüzyılın ilk yarısında solculuk pratikte

sosyalizmle özdeşleştirilebilirdi. Bugün ise bu hareket parçalanmıştır ve kime

tam anlamıyla solcu denilebileceği açık değildir. Biz, solcu dediğimizde,

temelde sosyalistleri, kollektivistleri, "politik açıdan dürüst" tipleri,

feministleri, gay ve özürlü hakları savunucularını, hayvan hakları

eylemcilerini ve benzerlerini düşünüyoruz. Ancak bu hareketlerin herhangi

biriyle ilgisi olan herkes solcu değildir.

Çağdaş solculuğun temelinde yatan iki eğilime "aşağılık duygusu" ve

"aşırı toplumsallaşma" adını veriyoruz. Aşağılık duygusu, çağdaş solculuğun

bütününde görülen bir özellikse de, aşırı toplumsallaşma çağdaş solculuğun

yalnızca belirli bir kesiminde görülen bir özelliktir; ancak bu kesim oldukça

etkilidir.

Aşağılık duygusundan kastımız yalnızca katı anlamda aşağılık duygusu

değil, buna ilişkin özelliklerin bütün bir yelpazesidir: Kendine az değer

verme, güçsüzlük duyguları, depresif eğilimler, yenilmişlik, suçluluk,

kendinden nefret etme, v.b. Bizce çağdaş solcular böyle duygulara

meyillidirler ve bu duygular çağdaş solun yönünü belirlemede etkilidir.

insanların çoğu öenmli oranda uygunsuz davranışlarda bulunur. Yalan

söylerler, önemsiz hırsızlıklar yaparlar, trafik kurallarını çiğnerler,

işlerini asarlar, birbirlerinden nefret ederler ya da başka birini geçmek için

sinsi hileler yaparlar. Aşırı toplumsallaşmış birinsan ise bunları yapamaz; ya

da yapsa bile kendi içinde bir utanç ve öznefret duygusu geliştirir. Genel

ahlaka uygun olmayan duygu ve düşünceleri suçluluk duymadan yaşayamaz, "temiz"

olmayan fikirleri düşünemez. Toplumsallaşma sadece bir ahlak meselesi

değildir; ahlak başlığı altında toplanamayacak pek çok davranış normuna da

uymak üzere sosyalleşiriz. Aşırı toplumsallaşan insan topluma pgibolojik bir

tasmayla bağlanır. Aşırı toplumsallaşma insanlığın, bireye yaptığı en büyük

zulümdür.

Çağdaş solun önemli ve etkili bir bölümü bu dertten muzdariptir. Aşırı

toplumsallaşmış tipte bir solcu, isyan ederek pgibolojik tasmasını çıkarmaya

ve bağımsızlığını ilan etmeye çalışır. Ama bu kadar güçlü değildir. Tam

tersine, sol, kabul edilmiş ahlaki bir prensibi alarak kendisininmiş gibi

benimser ve sonra da toplumu bu prensibe uymamakla suçlar. Irklar arası

eşitlik, cinslerin eşitliği, fakirlere yardım etmek, savaşa karşı barış, genel

olarak şiddet karşıtlığı, ifade özgürlüğü, hayvanlara iyi davranmak..

Solcuların problemleri, toplumumuzun bir bütün olarak sahip olduğu

problemleri de gösterir. Kendine az değer verme, depresif eğilimler ve

yenilmişlik duygusu yalnızca solla sınırlı değil. Toplumda da oldukça yaygın.

Ve bugünün toplumu da, bizi, önceki bütün toplumlardan daha

toplumsallaştırmaya çalışıyor. Nasıl yiyeceğimizi, nasıl spor yapacağımızı,

nasıl sevişeceğimizi, çocuklarımızı nasıl yetiştireceğimizi bile uzmanlardan

öğrenir hale geldik.

* Güç süreci, yapay etkinlik, bağımsızlık *

insanlar bizim "güç süreci" adını verdiğimiz, büyük olasılıklar

biyolojik bir ihtiyaç içindedir. Bu güç ihtiyaçla yakından ilgiliyse de tam

olarak aynı şey değildir. Güç sürecinin dört öğesi vardır. Bunların en açık

olan üçüne Amaç, Çaba ve Amaca Ulaşma adını veriyoruz. Dördüncüsü olan

Bağımsızlık ise tanımlanması biraz zor bir öğe. Herkeste bulunmayabilir.

Herkesin amaçları vardır; en azından yaşamak için gereken fiziksel

ihtiyaçları karşılamak gibi: yiyecek, su, giyim, barınak, vb.. Ancak hali

vakti yerinde bir aristokrat bütün bunları çaba harcamadan elde eder. Sonra da

sıkıntı ve moral bozukluğu başlar. Yani, ciddi pgibolojik problemlere

yakalanmamak için bir insan, uğruna çaba harcaması gereken amaçlara gerek

duyar ve bu amaçlara ulaşmada en azından makul bir oranda başarıya sahip

olmalıdır.

insanlar, fiziksel gereksinimlerini karşılamak için çabalamak zorunda

kalmadıklarında, kendilerine "yapay amaçlar" bulur. Örneğin, imparator

Hirohito, yozlaşmış bir düşkünlüğe dalacağına, kendini deniz biyolojisine

adadı ve bu alanda hatırı sayılır kişilerden biri oldu.

"Yapay etkinlikler" kavrdıbını şu anlamda kullanıyoruz: insanların

yalnızca elde etmek yolunda çaba göstermek için veya yalnızca amaca ulaşmaya

çalışmaktan edindikleri "tatmin" için kendilerinde buldukları yapay amaca

yönelik faaliyet. X amacına ulaşmak için zamanını ve enerjisini adayan bir

kişiyi düşünerek kendinize şu soruyu sorun: Eğer bu kişi, zamanını ve

enerjisinin çoğunu biyolojik gereksinimlerini karşılamaya harcamak zorunda

kalsaydı ve buçaba onun fiziksel ve zihinsel yeteneklerini değişik ve ilginç

bir biçimde kullanmasını gerktirseydi, bu kişi X amacına ulaşmadığı için

kendinde bir ekgiblik hisseder miydi? Eğer cevap hayırsa bu kişinin X amacına

ulaşmaya çabalaması bir yapay etkinliktir. Hirohito'nun deniz biyolojisi

konusundaki çalışmaları gibi..

Çağdaş endüstriyel toplumda, kişinin fiziksel gereksinimini gidermesi

için asgari bir çaba yeterlidir. Önemsiz bir beceri edinmek üzere bir

eğitiminden geçmek, sonra da işe zamanında gelip, işin gerektirdiği son derece

mütevazi çabayı göstermek yeter. Bütün gerekn, makul bir oranda akıl ve en çok

da iTAAT. Kişi bunlara sahipse, toplum ona beşikten mezara dek bakar.

Çoğu insan için, yapay etkinlikler, gerçek amaçlara ulaşmaya

çalışmaktan daha az tatmin edicidir. Bunun göstergelerinden biri de, yapay

etkinliklerle çok yakından ilgilenen insanların asla tatmin olmamaları, huzur

bulmamalarıdır. Paragöz, sürekli daha fazla servet edinmek için can atar.

Bilim adamı, bir problemi bitrir bitrmez diğerine geçer. Uzun mesafe koşucusu,

kendini daha hızlı ve daha fazla koşmaya zorlar. Bu insanlar, yaptıklarının

kendilerine biyolojik ihtiyaçları gidermek gibi "fani" bir işten daha fazla

tatmin getirdiğini söyler. Bunun nedeni toplumumuzda biyolojik ihtiyacı

karşılama işinin saçmalığa indirgenmiş olmasıdır. Daha da önemlisi,

toplumumuzda insanlar biyolojik ihtiyaçlarını BAĞIMSIZ OLARAK değil, toplumsal

bir makinanın parçları olarak karşılar. Ama tam aksine, yapay etkinliklerde

bulunurken büyük oranda bağımsızdırlar.

Bağımsızlık, güç sürecinin bir parçası olarak her bireye

gerekmeyebilir. Ancak, çoğu insan, amaçları için çabalarken az çok

bağımsızlığa ihtiyaç duyar. Çabaları kendi insiyatiflerine bağlı ve kendi

denetimlerinin altında olmalıdır. Eğer insanlar, bağımsız insiyatif ve

kararlarına hiç yer bırakılmayan, katı emirlerin yukarıdan dayatıldığı bir

durumda çalışırsa, güç sürecine olan ihtiyaçları doyurulmayacaktır.

Çoğu insan için, kendine değer verme, özgüven ve güç duygusu kazanma,

güç süreci yoluyla yani bir amaca sahip olma, BAĞIMSIZ bir çaba gösterme ve

amaca ulaşma yoluyla olur. Bir kişinin güç sürecinden geçmek için yeterli

fırsatı olmazsa, bunun sonuçları, bireye ve sürecin nasıl bozulduğuna bağlı

olarak, sıkıntı, ahlaki çöküntü, kendine az değer verme, aşağılık duygusu,

yenilmişlik, depresyon, endişe, suçluluk, hüsran, düşmanlık, eşe ya da çocuğa

yönelik taciz, doymak bilmeyen bir düşkünlük, anormal cinsel davranışlar,

uyuma ve beslenme bozuklukları, v.b.. olur.

* Tarihin ilkeleri *

Tarihin iki bileşenden oluşan bir toplam olduğunu düşünün: Sezilebilir

bir yolda ilerlemeyen, önceden sezilemeyen olaylardan oluşan düzensiz bir

bileşen ve uzun vadeli tarihi bir akıştan oluşan düzenli bir bileşen. Biz

burada uzun erimli akımlarla ilgileneceğiz.



Birinci ilke: Eğer uzun vadeli bir tarihi akışta KÜÇÜK bir değişiklik

yapılırsa, o değişikliğin etkisi neredeyse her zaman geçici olacaktır. (Örnek:

Bir toplumdaki politik çöküntünün temizlenmesi için düzenlenen bir reform

hareketi genelde kısa vadelidir; er geç reformcular rahatlar ve çöküntü yine

topluma sızar. Söz konusu toplumdaki politik çöküntü genelde sabit kalır veya

toplumun evrilişine bağlı olarak yavaşça değişir. Normalde, politik bir

temizleme ancak yaygın sosyal değişimlere eşlik ettiğinde kalıcı olacaktır;

toplumda KÜÇÜK bir değişim yeterli olmayacaktır.) Eğer, uzun vadeli bir tarihi

akışta küçük bir değişiklik kalıcı gibi görünüyorsa, bunun nedeni

değişikliğin, akışın zaten içinde bulunduğu yönde etki etmesidir, yani akış

değişmemiş, yalnızca bir adım ilerlemiştir.



ikinci ilke: Eğer uzun vadeli bir tarihi akışı etkileyecek denli büyük

bir değişiklik yapılırsa, bu tüm toplumu değiştirir. Başka bir deyişle, bir

toplum tüm parçaların biribiriyle bağlantılı olduğu bir sistemdir ve bunun

önemli hiçbir parçasını diğer parçalarını da değiştirmeden değiştiremezsiniz.



Üçüncü ilke: Uzun vadeli tarihi bir akışı kalıcı olarak

değiştirebilecek derecede büyük bir değişiklik yapılırsa, bunun, toplum

açısından bir bütün olarak ileride getireceği sonuçlar önceden bilinemez.



Dördüncü ilke: Yeni bir toplum kağıt üstünde tasarlanamaz. Yani,

ilerideki bir toplumu önceden planlayıp, o toplumun tasarladığınız gibi

işlemesini bekleyemezsiniz.



Üçüncü ve dördüncü ilkeler insan toplumularının karmaşıklığından

kaynaklanır. insan davranışındaki bir değişiklik toplumun ekonomisini ve

fiziksel çevresini etkiler; ekonomi çevreyi etkiler veya bunun tersi olur

ekonomi ve çevredeki değişiklikler de insan davranışını karmaşık ve tahmin

edilemez şekillerde etkiler vb. Etki-tepki ağı açıklanmak ve anlaşılmak için

çok fazla karmaşıktır.



Beşinci ilke: insanlar toplumlarının şeklini bilinçli ve akılcı olarak

seçmezler. Toplumlar, akılcı insan kontrolü altında olmayan sosyel evrim

süreçleri yoluyla gelişir.



Beşinci ilke, diğer dördünün bir sonucudur. Açıklmak gerekirse:

Birinci örneğe göre, genel olarak konuşursak, bir sosyal reform girişimi ya

toplumun zaten geliştiği yolda etki eder (böylece de, sadece her koşulda

olacak bir değişikliği hızlandırır) ya da yalnızca geçici bir etki gösterir,

böylece de toplum kısa sürede eski haline döner. Toplumun herhangi önemli bir

niteliğinin gelişiminde kalıcı bir değişim gerçekleştirmek için reform

yetersizdir, dervrim gereklidir. (Bir devrim ille de silahlı bir başkaldırıyı

veya bir devletin yıkılmasını içermez.) ikinci kurala göre, bir devrim

asla toplumun yalnızca bir yönünü değiştirmez, tüm toplumu değiştirir; üçüncü

ilkeye göreyse, devrimcilerin asla beklemediği veya istemediği değişiklikler

ortaya çıkar. Dördüncü ilkeye göre, devrimciler veya ütopyacılar yeni bir

toplum türü oluştururlarsa, bu asla planlanan şekilde işlemez.

* insan soyu dönüm noktasında *

Sistem sık sık varlığını tehdit eden belli başlı bazı problemlerle

umutsuz bir mücadeleye girişir. Bunların içinde insan davranışı üzerinde kısa

zamanda yeterli bir kontrol sağlarsa, büyük olasılıkla varlığını sürdürür.

Aksi takdirde yok olur. Bu konu gelecek 40 ile 100 yıl içinde çözüme

ulaşacaktır.



Farzedin ki, sistem gelecek 40 ile 100 yıl içinde doğacak krizi

atlattı. O zamana kadar, bu sorunların çözülmesi ya da en azından kontrol

altına alınması gerekecektir, özellikle başı çeken problem de insanları

"toplumsallaştırmak"tır, yani atalarından miras kalmış davranışları sistemi

tehdit edemeyecek duruma gelene dek insanları uysallaştırmak. Bu başarıldıktan

sonra, teknolojinin ilerlemesine karşı başka engel kalmayacak gibidir ve büyük

bir olasılıkla mantıksal sonuna doğru ilerleyecektir. Bu da insanlar ve diğer

bütün önemli organizmalar dahil dünyadaki her şey üzerinde mutlak bir kontrol

anldıbına gelmektedir.



Eğer sistem yıkılırsa, bir "kaos dönemi", tarihin geçmişte çeşitli

devirlerde kaydettiği türden bir "sorunlar dönemi" yaşanabilir. Böyle bir

sorunlar döneminde nelerin olacağını tahmin etmek imkansızdır. Ama ne olursa

olsun insan ırkına yeni bir şans verilmiş olur. En büyük tehlike yıkımdan bir

iki yıl sonra endüstri toplumunun kendini toparlamaya başlamasıdır. Mutlaka

bir çok kişi, özellikle de güce aç tipler, fabrikaların yeniden çalışmasını

isteyecektir.



Endüstriyel toplum bütünüyle devrimci bir eylem sonucu

yıkılmayacaktır. Eğer sistem yıkılırsa bu ya kendiliğinden, ya da

devrimcilerin yardımcı olacağı yarı spontan bir süreç yoluyla olacak.



• Gelecek *

Şimdi, endüstriyel toplumun önümüzdeki birkaç on yıl için devam

ettiğini ve kusurlarından arındırıldığını, kusursuz işlediğini düşünelim. Bu

nasıl bir sistem olacaktır?



Öncelikle bilgisayar bilimcilerinin, her şeyi insanlardan daha iyi

başaran akıllı makinalar yapmayı başardıklarını varsayalım. Bu durumda bütün

işler iyi organize edilmiş, büyük makina sistemleri tarafından

gerçekleştirilecek ve insan gücü gerekli olmayacaktır. Makinaların, tüm

kararları insan gözetimi olmadan almasına izin verilecektir ya da insanların

makina üzerindeki kontrolü elinde tutması mümkün olabilecektir.



Eğer tüm karar yetkisi makinalara verilirse, bunun sonuçları hakkında

tahminde bulunamayız, çünkü bu tür makinaların nasıl davranacağını tahmin

etmek olanaksızz. Biz yalnızca insan ırkının kaderinin, makinaların elinde

olacağına işaret ediyoruz. Bizim iddia ettiğimiz şey şudur: insan ırkı kolayca

kendini makinalara bağlılığa sürüklenmiş halde bulabilir ve makinaların

kararlarını kabul etmekten başka hiçbir pratik seçimi kalmayabilir. Toplum ve

onun karşılaştığı sorunlar karmaşıklaştıkça ve makinalar gitgide akıllandıkça

insanlar onlara daha fazla karar verme yetkisi verirler, çünkü makinaların

kararları, insanlarınkinden daha iyi sonuçlar getirir. Sonunda, sistemi

işletebilmek için gerekli olan kararlar öyle karmaşıklaşabilir ki, insanalr

onları gereğince yapacak kapasitede olmayabilir. Bu aşamada makinalar etkin

bir kontrol sahibi olacaktır. insanlar makinaları pat diye kapatmayacaktır,

çünkü onlara öyle bağımlı hale geleceklerdir ki, makinaları kapatmak intihar

anldıbına gelebilecektir.



Diğer yandan, makinalar üzerindeki insan kontrolününün elde tutulması

da mümkündür. Bu durumda, ortalama insan kendine ait arabası ya da kişisel

bilgisayarı gibi bazı makinaları kontrol edebilir, ancak geniş sistemlerin

üstündeki kontrol seçkin bir azınlığın elinde olacaktır. Bugün de olduğu gibi.

Ama iki farkla. Gelişmiş tekniklere bağlı olarak seçkin kesim kitleler

üzerinde dahafazla kontrol sahibi olacaktır ve insan emeği artık gerekli

olmayacağından, kitleler sistem üzerinde gereksiz bir yük olacaktır. Seçkin

kesim acımasız olursa kitleleri yoketme kararı bile alabilir.



Şimdi de bilgisayar bilimcilerin yapay zeka geliştirmeyi

başaramdığını, insan gücünün gerekli olduğunu varsayalım. O zaman bile

makinalar gittikçe basit işleri daha çok ele geçirecek; böylece işsizler

ordusu gittikçe büyüyecektir. iş bulanlardan ise gittikçe daha çok şey talep

edilecektir: Gittikçe daha fazla eğitime ihtiyaçları olacak, daha fazla

yetenkli, daha güvenilir, sağlıklı ve itaatkar olmaları gerekecektir; çünkü

gittikçe daha büyük, dev bir organizmanın hücreleri haline geleceklerdir.

Prestij ve güç için bitmez tükenmez bir rekabetin olduğu bir gelecek toplumu

düşleyebiliriz..



Yukarıda özetlenen senaryoların tüm olasılıkları sergilemediğini

söylemeye gerek yok. Bunlar yalnızca bize olsı gelenler. Ama bizim

söylediklerimizden daha hoş hiçbir mantıklı senaryo aklımıza gelmiyor.



• Strateji *

Devrimcilere düşen iki önemli görev var: Endüstriyel toplumdaki

toplumsal gerilimi ve istikrarsızlığı arttırmak ve teknoloji ile endüstriyel

sisteme karşı bir ideoloji yaymak. Sistem yeterince istikrarsız ve gerilimli

olduğunda, teknolojiye karşı bir devrim mümkün olabilir. Buradaki yöntem,

Fransız ve Rus toplumlarında da devrimden önceki birkaç on yılda gittikçe

artan zayıflama ve bunalım belirtileri olarak görülüyordu.



Fransız ve Rus devrimlerinin başarısız olduğu yolunda biritiraz

yükselebilir. Ancak çoğu devrimini iki amacı vardır. Birinci amaç, toplumun

eski yapısını yıkmak; ikincisi ise, devrimciler tarafından öngörülen yeni bir

toplum kurmaktır. Fransız ve Rus devrimleri yeni bir toplum kurmayı (iyi ki!)

başaramadılar, ancak eski toplumu yıkma konusunda oldukça başarılıydılar.

Bizim tek amacımız varolan toplum yapısını yıkmak.



Ancak bir ideoloji, coşkun bir destek alabilmesi için, olumsuz bir

idealin yanı sıra, olumlu bir ideale de sahip olmalıdır: Bir şeye karşı olduğu

kadar, bir şeyden yana olmalıdır. Bizim önerdiğimiz olumlu ideal Doğa'dır.

Yeni, Vahşi Doğa: Yeryüzünün, insan yönetiminden, denetiminden ve

müdahalesinden bağımsız olarak canlılarıyla birlikte varlığını sürdürmesi

ideali. Vahşi doğaya insan doğasını da dahil ediyoruz, yani bireyin organize

toplumun düzenlemelerine tabi olmayan ama şahsın, özgüriradenin ya da tanrının

(dini ya da felsefi görüşlerinize bağlı) bir yaratısı olan işlevlerini.



Doğa birçok nedenden ötürü tam anlamıyla mükemmel bir teknoloji

karşıtı idealdir. Doğa teknolojinin tam karşıtıdır. Doğa kendi başının

çaresine bakar: O, tüm insan toplumlarından çok daha önce ortaya çıkan

kendiliğinden bir yaratıydı. Ancak, Endüstri Devrimi'nden sonra insan

toplumunun doğa üzerindeki etkisi yıkıcı olmaya başladı. Doğa üzerindeki

baskıyı kaldırmak içinözel bir sosyal sistem yaratmak gerekmiyor. Yalnızca

endüstriyel toplumdan kurtulmak yeterli.



Devrim, uluslararası ve dünya çapında olmalıdır. Ülkeden ülkeye

yayılma temelinde yürütülemez. Örneğin, ne zaman ABD'de teknolojik ilerlemenin

ya da ekonomik büyümenin biraz kısıtlanması öne sürülse, insanlar histeri

krizlerine tutulup, teknolojide geri kalırsak Japonlar'ın bizi geçeceğini

söylüyorlar. Kutsal robotlar! Japonlar bizden daha çok araba satarsa, dünya

yörüngesinden fırlar! (Milliyetçilik teknolojinin en önemli

destekçilerindendir.) Çin, Vietnam ve Kuzey Kore gibi diktatörlükle yönetilen

uluslar ilerlerse, sonunda diktatörlerin dünyaya hakim olacağı iddia

edilebilir. Bu da endüstriyel sisteme mümkün olduğunca her yerde aynı zamanda

saldırılmasının bir nedeni. Doğru, endüstriyel sistemin her yerde aynı zamanda

yıkılacağının bir garantisi yok ve sistemi yıkma girişiminin diktatörlerin

egemenliğine yol açması bile mümkün. Ama bu, göze alınması gereken bir risk.



Devrimciler, dünya ekonomisini birbirine bağlayan anlaşmaları

desteklemeyi düşünmelidirler. NAFTA veya GATT gibi serbest ticaret anlaşmaları

kısa vadede doğaya zarar verebilir, ancak ülkelerarası ekonomik bağımlılığı

güçlendirdiğinden uzun vadede yararlı olabilir. Güçlü bir ulusun yıkılmasının

tüm endüstriyel ulusların yıkılmasına yol açacağı denli birleşik bir dünya

ekonomisi oluşursa, sistemi dünya çapında yıkmak daha kolay olur.



Devrimcilerin sisteme, belli oranda, modern teknolojiyi kullanmadan

saldırmaya çalışmasının bir yararı olmaz. En azından mesajlarını yaymak için

iletişim medyasını kullanmalıdırlar. Ama modern teknolojiyi sadece bir tek

amaç için kullanmalıdırlar: Teknolojik sisteme saldırmak.



Yanında bir fıçı şarapla oturan bir alkolik düşünün. Onun kendi

kendine şunları söylediğini farzedin: "Aşırıya kaçılmadan içilirse şarabın

zararı yoktur. Hatta dediklerine göre az miktarda şarap faydalıdır bile! Eğer

sadece ufak bir kadeh içersem bana bir zararı dokunmaz.." Daha sonra ne

olacağını hepiniz biliyorsunuz. Teknolojik toplumun aynen bir fıçı şarabın

yanıbaşındaki bu alkoliğe benzediğini asla unutmayın!



Theodore John Kaczynski