0
iskitler Kürttür Yalanı
Bu tez Minorsky'e aittir. Minorksy'nin tezinin çıkış noktasını, Kürt denilen toplulukların Med ve iskit çö-küntüsünden sonra ortaya çıkmaları ve bugünkü Kürt coğrafyasının Med ve iskitlerce paylaşılmış olması oluş-turmaktadır. Tarihi kayıtlara göre Medler, aynı zamanda Matia ve Mada adıyla da bilinmektedir.
Minorksy, islam Angiblopedisi'ne yazdığı Kürtler maddesinde, Kürtleri irani bir kavim olarak nitelemekle birlikte, bunun ırki bir mülahazaya dayanmadığını, daha çok dil ve tarih değerlendirilmeleriyle varılan bir sonuç olduğunu belirtmiştir. Bu maddede daha çok farklı görüşlere, bölgenin tarihine, antropoloji, dil gibi konulara yer veren Minorsky 1938’de Brüksel'de toplanan Doğu Bilimciler Kongresi’nde Kürtlerin kökenini Med-iskitlere dayandırdığı tezini sunmuştur
Minorsky’ye göre Medler bölgeye gelmeden önce Urmiye gölü bölgesinde Hint-Avrupalı olmayan kavim-ler vardı. M.Ö. 714 yılında Medler Urmiye gölü çevresine gelerek burayı işgal etmişlerdir. Daha sonra doğudan Manalar aynı bölgeye göç etmiş ve akabinde Medler ve Manalar kaynaşmışlardır. Minorsky bu hadiselerden sonra iskitlerin de bölgeye gelmesiyle kaynaşmanın tamamlandığını ve iskitlerin iran kökenli olduklarını ifade etmiştir. Minorsky’ye göre birleşmede etkin unsur Medlerdir . Minorsky tezinde Türklüğü herkes tarafından bilinen ve birçok Türk destanında yerini alan Saka-iskit Türklerini iranileştirerek olayın başında yanılgıya düşmüştür.
Genel görüş Medlerin Kuzey Asya'dan geldikleri yönündedir. Nikitin, Medlerin asıl yurtlarının bugünkü Azerbaycan olduğunu belirtmiştir . Medlerin dilleri tıpkı Partlar ve Saka-iskitler gibi Hint-Avrupa dil grubu içerisinde olmayıp Türkçenin de içerisinde olduğu bitiş-ken dil grubundandır . M.Ö. 7–6. yüzyıllarda iran merkez olmak üzere güçlü bir devlet kurmuş, M.Ö. 550 civarında Persler tarafından ortadan kaldırılmış bir kavimdir.
Urfalı Meteos tarihinde; Türklerin, Trakilerin, Mey-de-lilerin (Medler), Ermenilerin, Cappadokyalıların, Gürcülerin, Galatyalıların, Asyalıların, Misyaların, ilad-haların, Yunanlıların, Bizansların, Sarmaeyalilerin, Slavların Slavların (Asklabhe), Bulgarların, Galleyelerin ve ispanyolların Yasef’in oğulları olarak aynı kökten geldiklerini ifade etmiştir . Süryani tarihindeki bu kayıt Medlerin Asyatik kökten olduğunu açıkça belirtmektedir.
Tori’ye göre Medler M.Ö. 7. yüzyılın 7. yılından sonra iran ortalarında 6 boyun birleşmesiyle kurulmuş ve daha sonraki yıllarda Mezopotamya’yı da ele geçire-rek topraklarını genişletmiştir. Med Kralı Astiyag’ın torunu olan II. Kurus, dedesi Astaiyag’ı esir alınca Medler ortadan kalkmış ve II. Kurus tarafından Med devleti yerine Pers devletini kurulmuştur.
II. Kurus’un oğlu II. Kambisi’nin vefatından sonra yönetim tekrar Medyelilerin eline geçmiştir. Kral Daryus zamanında ise devletin resmi yönetimini Pers devlet anlayışı temelinde oluşturulduğundan Med devletine ait izler ortadan kaldırılmıştır . Key Aksar, Çitranrskhma, Fravartis ve Astiyag bilinen Med kralları ve beyleri içerisindedir . Tori, Medlerden sonra iran’da var olan Pers imparatorluğu’nun topraklarının Med, Elam ve Perslilerin yaşadığı Parsuwa ülkelerinden meydana geldiğini yazmıştır . Birçok siyasal Kürtçü yazar hem Medleri hem de Elamları Kürtlerle ilişkilendirmeye çalışmaktadır ama Tori’nin tezi ise fikirdaşlarından ayrılarak, onları yalanlamaktadır.
Arap coğrafyacı Mesudi’nin Muruc Ez-Zeheb-Altın Bozkırlar adlı eserinde Urmiye şehri anlatılırken, Median şehirlerinin yakınlarında bir yer olarak tarif etmektedir . Ermeni tarihi yazarı Grousset ise Medya topraklarını günümüz iran Azerbaycan’ı topraklarının doğu kısmı olarak nitelemektedir . Eski haritalarda da Median olarak gösterilen bölge günümüz iran’ının tam ortasında gösterilmekte olup, Kürdistan denen bölgeyle coğrafi olarak farklı yerleri ifade etmektedir. Ortaya çıkan veriler Kürt ve Med ilişkisini kuşkulu hale getirmiştir. Her ne kadar Minorsky Kürtlerin atala-rının Medlerden geldiğini iddia etse de, Bruinessen, Medlerin Kürtlerin atası olarak kabul edilmesine karşı çıkmaktadır. Martin Van Burinessen, “Her ne kadar Kürt entelektüelleri, halklarının Medlerin soyundan geldiğini iddia etseler de, Medlerin siyasal hâkimiyetleri ile Kürtlerin ilk ortaya çıkışları arasındaki hatırı sayılır boşluğu aşan böylesi bir bağlantıya izin verecek yeterli kanıt yoktur” demektedir.
Med imparatorluğu’nun Asurlarla yaptığı savaşta, Med birlikleri arasında Babil Kralı ile birlikte Umman Manda adında bir reise daha rastlanılmıştır. Umman Manda adı Asurlular tarafından Kimmer ve iskit Türklerine verilen bir ad olup Manda sürüleri anldıbına gelmektedir
Bu durum bize Med ordusunda Türk kökenli iskit ve Kimmer askerlerinin de olduğunu göstermektedir. Medlerin aynı zamanda Matai ve Mada adlarıyla da anılması, bazı bilim adamlarınca Medlerin de Turan kökenli olduğu iddiasını gündeme getirmiştir.
Değişik görüşler şeklinde ortaya çıkan bu tahminlerin hiçbiri bir meseleyi kesin olarak netleştirememektedir. Görüldüğü gibi aralarında birbirlerini yalanlayan görüş ayrılıkları mevcuttur. Eski tarihi kaynaklarda, mesela Asur kaynaklarında açıkça Umman Manda adı altında Kimmerler (Kimak Türkleri) ile iskitler kastedildiği halde, Manda adının Mada şeklinde bir değişime uğradığını kabul eden ve bunu da Med etnik terimi ile birleştirenler de olmuştur. Fakat Hilmi Göktürk bunun yanlış olduğunu, iskitler ile Kimmerlerin başka Medlerin başka olduğunu, bunların ayrı ayrı isimler altında zikredilen topluluklar olduğunu ve Medleri Mezopotamya’da değil de Kafkaslarda yaşamış bir halk olarak beyan etmektedir.
Diğer yandan kendi alanında otorite olan M. Oppert ise Med etnik terimini, vatan ve ülke manasındaki Türkçe mada sözcüğüne bağlar ve Medlerin de Turanlı kavimlerden olduğunu ileri sürer. Med kral adlarının Aryanileşmiş Turani adlar olduklarını iddia eden M. Oppert’e göre, Heredot’un adını verdiği Med aşiretlerinden en az ikisi de Turani adlardır . Keza Fransız asıllı bilim adamı Lenorman’ın çalışmalarını ve bilgilerini esas alan Nyfalvy, Medlerin Turanlı olduğunu iddia eder. Günaltay da aynı esaslar üzerinde durmuş, yalnız Med devletinin hâkim unsurunu teşkil eden tabakanın Ön Turanlı olduğunu belirtmiştir.
Ermeni tarihçileri ise Medleri açık bir şekilde Persle-rin ataları olarak göstermişlerdir . iranlı Sasanilerin başkenti Ktesiphon’dur. Bu şehrin asıl adı ise tarihte Madain olarak bilinmektedir. Önceden Med devletinin merkezi olan bu şehir sonradan Sasanilere başkentlik yapmıştır .Bu durum Med-iran ilişkisini de gündeme getirmiştir.
Med-Kürt ilişkisini açığa çıkarmak için dönemin olaylarını ve coğrafyasını da irdelemekte yarar var. Medlerin bir devlet olarak ilerleyişleri sırasında, Van bölgesinde sadece Ermenilerin varlığına şahit olmakta-yız . Gürcü tarihinde ise şöyle denilmektedir: iskender M.Ö. 331 yılında Arbela’da (Erbil) Gaugamela ovasında yapılan bir meydan savaşında Pers Kralı I. Dareios’u mağlup etmiş, bunun üzerine kaçan Dareios’u (Dara) ve kumandalarını takip ederek kuzeye girmiş, Ermenistan’ı ve Aras vadisini takip etmiş buraları kendisine bağladıktan sonra Medyaya girmiştir . Quint Curcen’in bildirdiği bu nutuktan anlaşıldığına göre birincisi, Erbil Medya sınırları içerisinde değildir. ikincisi, Van ve Bitlis başta olmak üzere birçok Doğu Anadolu şehirlerini içine alan Ermenistan’dan geçerek, iran topraklarında Medya’ya girmiştir. Dolayısıyla iskender döneminde Erbil’in de dahil olduğu bugünkü Kuzey Irak ve Güneydoğu Ana-dolu ile Ermenistan olarak anlatılan Doğu Anadolu ve bugünkü Batı iran Medya toprakları içerisinde değildir. Dolayısıyla bugün Gurmanc, Zaza ve Kürtlerin ikamet ettiği hiçbir alan bu Medya tasnifi içerisine girmemekte-dir. Bu unsurların iranlı Medlere bağlanması da mantık dahilinde değildir.
Minorsky’nin kendilerinden hiçbir kalıntı bulunma-yan ve dilleri bilinmeyen Medlerle Kürtler arasında hiç-bir sağlıklı maddi bağlantı kuramadığı ortadadır. Prof. Yalçın Küçük gibi Gürdal Aksoy da Med tezini bir çık-maz olarak nitelendirmiştir. Medlerden günümüze birkaç kral isminden başka hiçbir şey kalmamıştır. Darius'un ünlü Bisutin abidesin-de dönemin önemli üç diline yer verilmişken Med diline ve Kürtlerle alakalı bir bilgiye rastlanılmaması, bu tezin varlığını kesin olarak çürütmüştür.
