amaçların araçları meşrulaştırması

Sanırım doğruyu yapıyor olmak kadar işte oruspu olup kendini satmayı bilmek deönemlidir. Machiavelli işte bunu yapmadı. Aklına gelenleri size bir hikaye eşliğinde epikle sunsaydı, kahramanı betimleseydi eğer, sanırım bu kadar yargılamazdık kendisini, sanırım onun unuttuğu şey yaptığı her işi yüce bir amaç uğruna yapar gibi göstermek bile insanların kendini kandırmaya yetebileceğiydi. Belki bu onun bilmediği birşeydi. Bu bağlamda insanlar demokrasi zütürmek uğruna petrol çalmayı kutsal sayabilirler, veya işgal altındaki topraklarında tanklara taş atan filistinli çocuklar silahlı terörist muamelesi görebilirler.

Evet devletin otoriteyi eline alması ve despotik tavırlar takınması devlet olabilmenin gerekliliğidir. Machiavelli bunu biliyordu. Ancak despotik rejimler altında ezilen rejimlerin halkları da arada karşı çıkarak rejimi tek yönlü halden çıkarmadıklarında, hiçbir zaman daha iyiye gidiş olmuyor. Machiavelli de bu dengenin kurulması için herkese yol gösterdi. Devlet olabilmek ve devet kalabilmek çok set bir irade ile yöneten ve doğru zamanda gevşeyebilen bir iradenin varlığı ile sağlanır, idame olur.