KURDI-KÜRTÇE DiYE BiR DiL YOKTUR DiYENLERE
Kürtçe (Kurdî veya Kurdkî) veya Kürdî diller, geniş Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-iranî kolunun kuzey-batı irani grubuna girer[5], ve Türkiye'nin doğu ve güney doğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'in kuzeyi ve doğusu ve iran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulmaktadır[kaynak belirtilmeli]. Orta Doğu'nun Arapça, Türkçe ve Farsçadan sonra en çok konuşulan dördüncü dilidir[6]. Başlı başına tek bir dil değil, Türki diller örneğinde olduğu gibi bir çok farklı lehçeden oluşan bir dil grubudur. Türkiyede Kürtçe ile kastedilen büyük oranda bu dil grubunun ülkede en çok konuşulan kolu olan Kurmancidir.
Yapı olarak Altay dil ailesine giren Türkçe ve bir Sami dil olan Arapçadan çok farklıdır.Özeliikle grammer olarak tamamiyle türkçeden farklı bir yerdedir.
Ama hem gramer hem de bazı temel sözcükler açısından gerek Avestî ve Sankrit gibi eski diller, gerek Fransızca, ingilizce, Rusça ve Almanca gibi Avrupa dilleri ile önemli benzerlikler arz eder.
Aynı kökten gelen Kürtçe ile Farsça arasındaki benzerlik ve farklılıklar ise Latinceden türeyen Fransızca, italyanca ve ispanyolca arasındaki ayrılıklarla karşılaştırılabilir.
Her iki dilin ayrıca tamamen kendilerine özgü zengin kelime hazineleri, morfoloji, fonoloji ve gramer kuralları vardır. Örneğin Kürtçede önemli bir rol oynayan adların, Fransızcada olduğu gibi eril ve dişil olarak cinslere göre ayrımı olayı Farsçada yoktur.Yeni Zelanda′da ki Auckland Üniversitesinden Reco Bouckaert'ın başkanlık ettiği uluslararası dil bilimciler topluluğunun yaptığı araştırmalar sonucu vardığı bilgilere göre Kürtçe diğer irani dillerle birlikte 4 bin yıl önce oartaya çıkmış (avesta dili) ve en az 1500 yıl önce de diğer irani dillerde ayrılmıştır.irani diller grubunda en fazla Pakistanda konuşulan Beluci diliyle benzerlik gösterir.yine aynı araştırmaya göre hint-avrupa dil ailesinde ingilizce, Almanca, Fransızca, ispanyolca, Hintçe, Portekizce, Rusça ve italyanca'yı da kapsayan daha geniş dil grubu(bilinmeyen bir zamanda bilinmeyen bir dil)ise 9 bin yıllık bir geçmişe sahiptir.
Dolayısıyla kürtçenin dilbilimciler tarafından yapılan araştırmalarla net olarak 5 bin yıldır olduğu saptanmıştır.
Lehçeler [değiştir]
irani Diller Haritası
Kürtçenin "lehçeleri" dilbilimciler arasında tartışmalı bir konudur. Mesela Philip Kreyenbroek (1992) Kurmanci ve Sorani'yi "lehçe" olarak tanımlamayı reddetmiştir, zira bu ikisi bazı hususlarda birbirlerinden Almanca ile ingilizce kadar farklıdır. Kürtler de genellikle konuştukları dile "Kürtçe" demez, daha çok Kurmanci, Sorani dillerinde konuştuklarını söylerler. Bazı tarihçiler, Sorani konuşanların sadece küçük bir azınlığının, o da yakın bir tarihte Kurdi konuştuğunu söylemeye başladığını belirtir.[kaynak belirtilmeli]
Kurmanci (Kuzey Kürtçe) [değiştir]
Kurmanci (Merkez Kürtçe, Kurdmanci) en yaygın Kürt lehçesidir. 8-10 Milyon kişi tarafından Türkiye, Suriye, Irak, iran ve Ermenistan'da konuşulmaktadır. 1930'lu yıllardan itibaren Kurmanci Kürt-Latin alfabesi ile yazılmakta ve şu anda dil genişletme sürecini yaşamaktadır.
Cizredeki Botani şivesini standard lehçe yapma yönünde çabalar vardır. Bu şive Kamuran Bedirxan tarafından 1920'lerde Kürt grameri üzerine yazılan kitap için temel olarak alınmıştır. Arapça kökenli sözcükler obür şivelerin ve lehçelerin öz Kürtçe karşılıklarıyla değiştirilmeye de gayret ediliyor.
Kurmancinin şiveleri: Sancari, Cudikani, Urfi, Botani, Beyazidi, Hakkari, Koceri, Cezire, Akra, Dohuk, Amadiye, Zaho, Surçi, Koçani, Erzurumi, Bircandi, Elburzi, Herki, Şikaki.
Sorani (Orta Kürtçe) [değiştir]
Soraninin yazımı için çoğunlukla Arap-Fars alfabesi kulanılır, son zamanlarda Kürtçe Latin alfabesine geçme teşebbüsleri de olmuştur. Bu lehçede yazılı kaynak nispeten çoktur.
Soraninin dağılımı Süleymaniye'ye kadar uzanan Kürt Baban hanedanlığınla bağlıdır. Bu şehirin ticari gücü Soraninin yaygınlaşmasını sağlamıştır, böylece Kelhuri ve Havrami konuşanların sayısı azalmıştır.
Bugün Sorani, Kurmanci için saf sözcük türetme kökeni olarak görülüyor.
Şiveler: Erbili, Pişdari, Kerküki, Hanakini, Kuşnavi, Mukri, Süleymani, Bingirdi, Garrusi, Ardalani, Sanandaji, Varmava, Garmiyani, Cafi, Yahudi Kürtçesi.
Kelhuri (Guney Kürtçe) [değiştir]
Kurmanci ve Sorani ile birlikte Kelhuri jenetik kürt dil grubunu oluşturuyor. Kelhuri iran'ın batısında konuşulur. Kelhuriyi konuşanlar genelde Şia Kürtlerdir.
Şiveler: Kirmaşani, Feyli, Luri, Leki
KAYNAKLAR
Kürt Enstitüsü'nün "Kürt Dilini Tanıyalım" kitapçığı
1971 yılında Emir Celadet Bedir Han ve Roger Lescot tarafından hazırlanan "Kürtçe Grameri"
The Kurdish Institute of Paris - Language and Literature
Kurdish Language and Linguistics, at Encyclopedia Iranica (Yazan: Ludwig Paul)
History of Kurdish Written Literature, at Encyclopedia Iranica (Yazan: Philip G. Kryeenbroek)
Kurdish Language Initiative of Seywan Institute
Kurdish Institute of Istanbul
KAL: The Kurdish Academy of Language
Kurdish Language Academy in Iran
Kurdish Kürtçe linkler ve dil bilgisi, sözlük vb.
Açık Dizin Projesi'nde Kürtçe kategorisi
Online Kurdish-English Dictionary
On-line Kurdish-English Dictionary
Online English to Kurdish to English Dictionary (Yazan: Erdal Ronahî)
Online Kurdish-German-Kurdish Dictionary
Online Kurdish-English Ferheng Dictionary
Online Turkish-Kurdish-Turkish Dictionary
http://ocw.mit.edu/OcwWeb...rammar-of-a-Less-Familiar -
Comparison between alphabets used in Kurdish*Gorani Influence on Central Kurdish
Kaynakça [değiştir]
^ Kurdish Language - Kurdish Academy of Language
^ Ethnologue figure for Kurdish macrolanguage
^
http://www.omniglot.com/writing/kurdish.htm
^ European Charter for Regional or Minority Languages
^
http://www.institutkurde.org/en/language/ (Paris INALCO üniversitesinde Kürt dil uzman olan Joyce Blau'a gröe Kürtçe küzey bati iranî dillidir)
^
http://www.faqs.org/minor...d-North-Africa/Kurds.html
^ a b En Eski Kürt Alfabesi
^ Bedirxan, Celadet Ali; Stockholm Arif Zêrevanî (2002). "Elfabeya kurdî & Bingehên gramera kurdmancî" (pdf).
http://www.nefel.com NEFEL.
^
http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/monde/famindeur.htm (Laval üniversitesinden Jacques Leclerc'e göre Kürtçe Hind-avrupa dilidir)
^
http://tureng.com/search/e%C5%9F%20i%C5%9Flevsel (Ergatif'in Türkcesi)
^
http://www.sozlukturkce.com/word/ergative/
SON OLARAK. BURDA HERHANGi BiR ETNiK KÖKENi AŞAĞILAYICI VEYA YÜKSELTiCi BiRŞEY SÖYLEMEDiM.
AMACIM BILGILENDIRMEK
CAHiL CAHiL KONUSACAGINIZA KiTAP OKUYUN ARAŞTIRIN .
BiR DiLiN VEYA IRKIN OLMASI SiZiN KABULUNUZE VEYA ONAYINIZA KALMAMIŞTIR.
---
---
FAŞiSTLiK YAPIP AHKAM KESMEYiN