atatürk için 1milyon entry

kurtuluş savaşı yılları (1919 – 1923)

mondros mütarekesi'nden sonra i̇tilaf devletleri'nin anadolu'yu işgal etmeye başlamaları üzerine, atatürk, 9. ordu müfettişi olarak 19 mayıs 1919'da samsun'a çıktı. 22 haziran 1919'da amasya'da yayımladığı genelgeyle "milletin istiklâlini yine milletin azim ve kararının kurtaracağını" ilan edip, erzurum kongresi ve sivas kongresi’ne başkanlık etti. 23 temmuz - 7 ağustos 1919 tarihleri arasında toplanan erzurum kongresi öncesinde, osmanlı ordusunu bırakıp, kuvayi milliye lideri oldu. kuvayi milliye arapça kökenli bir sözcüktü ve ulusal kurtuluş ordusu anldıbına geliyordu. atatürk’ün kuvayi milliye tanımı şu şekildeydi:


hükümet merkezi düşmanların şiddetli çemberi içindeydi. siyasal ve askeri bir çember vardı. i̇şte böyle bir çember içinde yurdu savunacak, ulusun ve devletin bağımsızlığını koruyacak kuvvetlere emrediyorlardı. bu biçimde yapılan emirlerle, devlet ve ulusun araçları temel görevlerini yapamıyorlardı. yapamazlardı da. bu araçları savunmanın birincisi olan ordu da ordu adını korumakla birlikte, elbette temel görevini yerine getirmekten yoksundu. i̇şte bunun içindir ki yurdu savunmaktan ve korumaktan ibaret olan temel görevi yerine getirmek, doğrudan, doğruya ulusun kendisine kalıyordu… i̇şte buna kuvayi milliye diyoruz.
kuvayi milliye sırasında atatürk kendisine ilk nüfus kaydını ve nüfus cüzdanını verecek olan erzurum'un manevi hemşerisi seçildi. 4 – 11 eylül 1919 tarihleri arasında da sivas kongresi'ni toplayarak vatanın kurtuluşu için izlenecek yolun belirlenmesi için çalıştı. 27 aralık 1919'da ankara'da heyecanla karşılanan atatürk, 23 nisan 1920'de “egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” diyerek türkiye büyük millet meclisi'ni açtı. tbmm, ulusal kuvvetlerin tek merkezde toplanması ve türkiye cumhuriyeti'nin kurulması yolunda çok önemli bir adımdı. erzurum milletvekili olan atatürk, meclis ve hükümet başkanlığına seçildi ve türkiye büyük millet meclisi, kurtuluş savaşı'nın başarıyla sonuçlanması için gerekli yasaları kabul edip uygulamaya başladı. 15 mayıs 1919'da yunanlılar i̇zmir'i işgali etmişti. türk kurtuluş mücadelesi bu işgal sırasında hasan tahsin tarafından düşmana ilk kurşunun atılmasıyla başladı. 10 ağustos 1920 tarihinde sevr antlaşması'nı imzalayarak osmanlı i̇mparatorluğu'nu aralarında paylaşan birinci dünya savaşı'nın galip devletlerine karşı önce kuvâ-yi milliye adı verilen ulus güçleriyle savaşıldı. ancak işgalci emperyalist devletlere karşı başarılı bir mücadele için düzenli bir ordu gerekiyordu. türkiye büyük millet meclisi düzenli orduyu kurarak kuvâ-yi milliye ve ordu bütünleşmesini sağladı. savaş zaferle sonuçlandı.

mustafa kemal yönetimindeki türk ulusal kurtuluş savaşı'nın önemli aşamaları ise şöyleydi:

•sarıkamış (20 eylül 1920), kars (30 ekim 1920) ve gümrü'nün (7 kasım 1920) kurtarılışı
•çukurova, gaziantep, kahramanmaraş ve şanlıurfa savunmaları (1919- 1921)
•i. i̇nönü zaferi (6 - 10 ocak 1921)
•ii. i̇nönü zaferi (23 mart - 1 nisan 1921)
•kütahya-eskişehir muharebeleri (10 - 24 temmuz 1921)
•sakarya zaferi (23 ağustos - 13 eylül 1921)
•büyük taarruz, başkomutanlık meydan muharebesi ve takip harekatı (26 ağustos - 9 eylül 1922)

sakarya zaferi'nden sonra 19 eylül 1921'de türkiye büyük millet meclisi, atatürk'e mareşal rütbesini ve gazi unvanını verdi. kurtuluş savaşı, 24 temmuz 1923'te i̇sviçre'nin lozan kentinde imzalanan lozan antlaşması'yla sona erdi. bu anlaşma ile sevr antlaşması yürürlükten kalktı ve türkiye cumhuriyet'i lozan antlaşması temelleri üzerine kuruldu. new york times kurtuluş savaşı’nı kazanmamız, bağımsızlığımıza kavuşmamız ve lozan antlaşması’nın başarısı üzerine şunları yazacaktı:


lozan'ı atatürk kazandı; son iki yüz yılda ihtiyar asya'nın avrupa'ya karşı kazandığı ilk zafer.
23 nisan 1920'de ankara'da tbmm'nin açılmasıyla türkiye cumhuriyeti’nin kurulması yönünde en büyük adım atılmıştı ve yeni türkiye cumhuriyeti’nin kuruluşu müjdelenmişti. meclisin, kurtuluş savaşı'nı başarıyla yönetmesi, yeni türk devletinin kuruluşunu hızlandırdı ve 1 kasım 1922'de hilafet ve saltanat birbirinden ayrıldı. ardından da önce saltanat ve daha sonra da hilafet (3 mart 1924) kaldırıldı. gazi atatürk, eylül 1923'te başlattığı kurtuluş mücadelesini siyasi harekete dönüştürdü ve türkiye’nin ilk partisi olan daha sonradan adı cumhuriyet halk partisi olacak halk fırkası’nı kurdu. 29 ekim 1923'te cumhuriyet (halk egemenliği) idaresi resmen kabul edildi ve atatürk oybirliğiyle ilk başkan seçildi. 30 ekim 1923 tarihinde i̇smet i̇nönü tarafından türkiye cumhuriyeti'nin ilk hüküme