+1
ATATÜRK ' e SUiKAST DÜZENLEYEN FENERBAHÇELi BAŞKAN
Düzenleyicilerin arasında Fenerbahçe başkanı Dr. Nazım'ın da bulunduğu, başarısız süikast girişimi dolayısıyla Gazi Mustafa Kemal Paşa, Anadolu Ajansi'na 18 Haziran 1926'da şu tarihi demecini vermişti:
'... Benim naçiz vücudum bir gün elbette toprak olacaktır. Fakat, Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır... '
iŞTE PUSU PLANI
Plana göre, Mustafa Kemal Paşa'nın izmir'e ziyareti sırasında, Gazi otomobille şehirden geçerken, Gaffarzade Oteli yakınında dar bir dönemeçte, Ziya Hurşit ve adamları kendisine ateş ederek öldürdükten sonra, oluşacak kargaşadan yararlanarak izmirden motorla Sakız Adasına kaçacaklardı. Suikastçıların kaçmasını sağlayacak olan motorcu Şevki, hazırlıkları izmir Valisi Kazım Dirik'e haber vererek suikastçıları yakalattı.
17 KiŞi iDAM ETTiLER
Olayın ortaya çıkmasından sonra yapılan yargılama süreci neticesinde istiklal Mahkemesince aralarında FB Başkanı Dr. Nazımın da bulunduğu 17 kişinin iddıbına karar verilmiş ve asılmışlardır.
Suikast olayının Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası bir kısım mensupları ile ilgili bulunduğu ortaya çıkmış ve eski ittihat ve Terakkicilerin de bu olayın tahrik ve düzenleyicileri oldukları anlaşılmıştır.
Amaçları, önce irticayı tahrik ve dini siyasete alet ederek Mustafa Kemal Paşa'yı iktidardan düşürmekti. Buna muvaffak olamayınca da, ittihat ve Terakki'nin ileri gelenleri, Terakkiperver Fırkanın içindeki adamlarıyla Ata'ya suikast teşebbüsü hazırlıklarına girişmişlerdi.
Suikast şebekesi, aylardan beri birtakım özel tertibat ile her ne olursa olsun Gazi'ye karşı suikast yapmayı ve bu suretle de hükümeti devirmeyi kararlaştırmıştı. Suikastı hazırlayanlar, Terakkiperver Cumhuriyet fırkasına mensup bazı kimselerdi. En önemli rolü oynayanlar Terakkiperver Fırkadan izmit Milletvekili Şükrü Bey ile eski ittihat ve Terakkici Kara Kemal'di. Suikast önce Ankara'da tasarlanmış, ancak Erzincan Milletvekili Sabit Bey'le Faik Bey'in müdahaleleri ile önlenmişti. Daha sonra Bursa'da bir süikast planı düşünülmüş, bu da uygun görülmeyerek izmir'de 16 Haziran 1926'da gerçekleştirilmesine karar verilmişti.
16 Haziran 1926 Çarşamba günü, Mustafa Kemal izmir'e gitmek üzere seyahatte bulunurken, Giritli Şevki durumu izmir Valisine ihbar etmiş ve suikastı fiilen yapmakla görevli olanlar, suç vasıtaları olan bomba ve silahlarıyla birlikte yakalanmışlardır.
YARGI SÜRECi
Olayları takiben Ankara istiklal Mahkemesi, izmir'de görevlendirildi. Aralarında milletvekillerinin de bulunduğu geniş ölçüde tutuklamalar yapıldı.
istiklal Mahkemesi, izmir'de Milli Kütüphane binasında sanıkları yargılamaya başladı. Ali (Çetinkaya) Başkan, Ali (Rize), Dr. Reşit Galip, üye ve Necip Ali (Küçükada) da savcıydı.
Mahkemenin ilk bölümü 13 Temmuz 1926'da karara bağlandı. Suikastı planladığını itiraf eden Ziya Hurşit ve birkaç yardımcısı dışında, kapatılan Terakkiperver Fırka milletvekilleri Erzurum mebusu Rüştü Paşa, izmit mebusu Şükrü, Manisa mebusu Abidin, istanbul mebusu ismail Canbulat, Eskişehir mebusu Arif ve Sivas mebusu Halis Turgut Beyler idam edildiler.
istiklal Mahkemesi Ankaraya intikal ederek, yine Ali Çetinkaya'nın başkanlığında, izmir suikast teşebbüsünün daha geniş bir hükümet darbesinin parçası olduğu iddiasıyla 2 Ağustos 1926 da tekrar başladı. Sanıkların çoğu eski ittihad ve Terakki Fırkası mensubu olduklandan bu davaya 'Ittihatçılar Davası' da denilmektedir.
26 Ağustos 1926 günü verilen karar ile, eski Maliye Nazırı Cavid, ittihad ve Terakki eski Genel Merkez Üyesi Fenerbahçe Başkanı Dr. Nazım ve eski katiblerden Nail, eski Ardahan mebusu Hilmi Beyler idama mahkum oldular ve Ankara'da Cebeci'de ertesi sabah asıldılar.
Kaynak : Ugur mumcu - Gazi Paşa'ya Suikast (kitabindan alintidir)
Tümünü Göster
