ermeni meselesi hakkında bilinçlenin beyler

KUMKAPI EYLEMi – 1890

Eylem Hınçak Partisi tarafından Musa Bey olayını protesto amacıyla hazırlanır.
Haç yortusu için toplanan Ermeniler provake edilecektir. Eylem planı ve olaylar bizzat partinin ileri gelenlerinden ve eylemin etkin ismi Harutyun Cangülyan’ın ağzından 1963′de Louise Nalbantyan tarafından yayınlanan “Ermeni Devrimci Hareketleri” adlı kitapta anlatılmaktadır.
Nümayiş Kumkapı’daki Ermeni Kilisesinde başladı. O gün Patrik Horen Agibyan, Haç yortusu için toplanmış büyük bir topluluğa hitap ediyordu. Parti üyelerinden Harutyun Cangülyan, Kilisede, Ermeni ıslahatını savunan, Padisaha muhatap bir Hınçak protestosunu okudu. Bilahare Patrikhaneye giderek oradaki Türk armasını parçaladı. Ermeni Patriğinin protesto etmesine rağmen, Hınçaklar onu birlikte saraya doğru yürüyüşe katılmaya mecbur ettiler. Yıldız Sarayına doğru “Yaşasın Hınçak! Yaşasın Ermeniler!” diye sloganlarla yürüyüşe geçtiler. Askerler yolu kesip engellemek isteyince silaha sarılıp ateş açtılar. Çıkan çatışmada her iki taraftan da ölenler ve yaralananlar oldu. Hınçak gösterisinin elebaşısı olan Cangülyan tutuklandı ve müebbet hapse mahkum edildi.
Cangülyan’ın ağzından aktarılan olayda 6-7 askerin ağır, 10 civarında askerin de hafif yaralandığı belirtiliyor ama ağır yaralılardan 1 binbaşı ve 1 er ölüyor.