entry sayısı arttırma başlığı

endemik, alanları belirli bir ülke veya bölgeye ait, yerel, ender ve çok ender bulunan türler. latince endemos (indigenous) kelimesinden gelir ve “yerli” anlamında kullanılır.

endemik alan; bir ada, bir yarımada veya bir dağ olabileceği gibi birkaç metrekarelik alanlar da olabilir. türkiye endemik bitkiler açısından dünyanın önemli ülkelerinden birisidir.

yurdumuzun siyasi hudutları içerisinde doğal olarak yetiştiği halde başka hiçbir yerde yetişmeyen, diğer bir deyişle dünyada yalnız ülkemizde yetişen bitkiler türkiye endemikleri olarak adlandırılır. yurdumuz endemiklerinin sayısı 3000 dolaylarında olup endemizm oranı %33 civarındadır.(davis, 1965-1988). ülkemizde endemik tür sayısı diğer avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında ülkemizin bu zenginliği daha iyi anlaşılır. avrupa ülkeleri arasında en çok türe sahip olan ülke yunanistan olup 800 civarındadır. aynı şekilde endemik türlerce zengin i̇spanya ve sırbistan’da ise bu sayı 400-500 arasındadır.

ülkemizdeki endemik türelerin en önemlilerinden birkaçı; kazdağında orman meydana getiren kazdağı göknarı (abies equi-trojani), eğridir güneyindeki kasnak meşesi (quercus vulcanica), köyceğiz-dalaman arasında yaygın olan sığla veya günlük ağacı ve ormanları (liquidambar orientalis), beşparmak dağları (ege bölümü)ndaki kral eğreltisi (osmunda regalis) ile datça yarımadasında bulunan datça hurması (phoneix theophrasti)dır. yurdumuzun bilhassa dar derin yarılmış dağlık alanlarında endemiklerin sayısı bir hayli yüksektir. bunun yanında özellikle pleistosen’deki iklim şartlarına göre yetişmiş ve yayılma imkanı bulmuş, fakat günümüzde bilhassa dağlık bölgelerimize lokal alanlarda hayatiyetlerini sürdüren çeşitli flora bölgelerine ait bitkiler görülür. örnek olarak, karadeniz fitocoğrafya bölgesindeki akdeniz elemanları, nur, dedegöl, ağrı, nemrut, mercan(munzur) dağlarındaki nemli ılıman ve nemli soğuk bitkilere örnek verilebilir.
bunun yanında ülkemizde konzervatif endemikler yanında, yeni gelişmekte olan progresif endemikler de bulunmaktadır. bu bakımdan ülkemiz, hem çeşitli familyalara ait hem de endemikler yönündende çok zengindir.

türkiye’de yetişen endemik türler tabiatta, aşırı otlatma, yangın, bilinçsiz kesim, söküm, ıslah çalışmaları, yapılaşma, şehirleşme ve herbisit kullanımı gibi çeşitli tehlikelerle karşı karşıyadır.bu olumsuz faktörler kimi zaman bitkinin yok olmasına ve bir anlamda yer yüzünde ortadan kalkması anldıbına gelmektedir. ekim ve arkadaşları(1985) yaptıkları çalışmada endemik türlerin 12’sinin neslinin tükendiğini belirlemişlerdir. bu olumsuz faktörler zamanla bitkilerin durumlarını tespit etme ve gerekli önlemleri alma ihtiyacını doğurmuştur. bu ihtiyaca yardımcı olmak amacı ile “uluslararası doğa ve doğal kaynakları koruma birliği(iucn)” kurulmuştur. bu kuruluş yapığı çalışmalarla bitkiler için tehlike sınıflarını belirlemiş ve kritik durumdaki bitkileri buna göre değerlendirerek kırmızı bülten denilen “red data book ” isimli eseri ortaya çıkarmışlardır. bu çalışmalardan sonra aynı kategoriler esas alınarak “ türkiye’nin nadir ve endemik bitkileri ” adlı bir kırmızı bülten hazırlanmıştır.