prusya

prusya (almanca: preußen), tarihin değişik dönemlerinde değişik anlamlarda kullanılmış bir deyim olmakla birlikte en çok 1713-1867 yılları arasında kendisine prusya krallığı adını veren alman devleti anlamında kullanılır.
baltık denizi kıyısında bir bölge olan prusya başlangıçta, brandenburg dükalığı olarak kutsal roma cermen i̇mparatorluğunun bir parçasıydı ve başkenti königsberg (kaliningrad) idi. i̇spanya veraset savaşı (1701-1713) sırasında i̇ngiltere, kutsal roma cermen i̇mparatorluğu, hollanda. portekiz ve savoya dükalığı ittifakında savaşa katılmıştır. i̇ttifakın fransa karşısında zafer kazanmasıyla imzalanan utrecht barışı'yla brandenburg dükalığına krallık statüsü tanınmıştır. bu tarihten sonra prusya krallığı olarak bilinecektir, başkenti ise berlin olacaktır.
1806 yılında krallık, napolyon bonapart önderliğindeki fransız ordusuna yenilince topraklarının büyük bir kısmını kaybeder ve fransa ile ittifak kurmak zorunda kalır. napolyon'un 1812'deki rusya seferinde başarısız olup büyük güç kaybetmesini fırsat bilen prusya, fransa'yla olan ittifakını bozar ve koalisyon güçleriyle birlikte 1813 leipzig ve 1815 waterloo savaşlarında fransızları mağlup ederler. 1815'deki viyana kongresi'nde prusya, sınırlarını batıdaki saar nehrinden doğudaki neman nehrine kadar genişletir. ancak krallık toprakları hâlâ ikiye bölünmüş durumdadır. çünkü hannover, braunschweig, hamburg ve bremen gibi bağımsız prenslikler ve şehir devletleri ülkeyi coğrafî olarak ikiye bölmektedir.
1867 yılında prusya kralı i. wilhelm, otto von bismarck'ı başbakanlığa atadı. bismarck, danimarka, avusturya ve fransa'ya açtığı savaşlarla alman bölgelerini bir bayrak altında topladı ve alman i̇mparatorluğunu kurdu. prusya kralı i. wilhelm de artık almanya'nın kayzer wilhelm'i oldu. bu tarihten sonra prusya alman i̇mparatorluğunun en büyük parçası olarak kaldı. 1934 yılında naziler prusya tanımını tamamen ortadan kaldırdılar.
ii. dünya savaşı sonrasında prusya toprakları polonya ile rusya arasında paylaşıldı. günümüzde litvanya ile polonya arasında kalan rusya'ya ait kaliningrad şehri eskiden königsberg adıyla doğu prusya'nın başkenti idi.
prusya, avusturya ile birlikte "alman dualizminin" (alman ikiliğinin) temeli olarak blinir.