ney neydi beyler

Ney

Osmanlı dönemi müziğinin en önemli üflemeli çalgılardan Ney, insanoğlunun ürettiği belkide ilk çalgılardan biri olan ve kamıştan üretilmiş üflemeli çalgılarından olup, tarihin derinliklerinden gelmiş ilkel donanımlı bir çalgı olmasına karşın, insanı etkileyen uhrevi ve doğal bir sese sahiptir.

Kelime olarak kamış anldıbına gelen Farsça nay sözcüğünden türemiştir. Ney üfleyenlere neyzen veya nayi denmektedir.

Ney sabit akortlu çalgılar arasında yer alır. Akorda, perdelerinin açkısı sırasında gelir ve öylece kalır.

Yapımında kullanılacak kamışın dokuz boğumlu olması gerekir. Kamışını içi boşaltılırak üretilen ney in en üstteki boğumu tam açılmaz ve yarım bırakılır. Ney e ses veren delikler (perdeler) üstten alta doğru boğumlara belli bir sıra ile dağılırlar. Ney de biri arkada olmak üzere toplam 7 delik bulunur.

Neyin ilk boğumu olan Boğaz boğumu üstünde yer alan çalgının üflenen ucuna genellikle manada boynuzundan yapılan ve başpare adı verilen bir başlık takılır. Kamışın her iki ucuna, çatlamasını önlemek için gümüşten birer yüzük (parazvane) geçirilir.

Ney, Sağ ve sol dize dayanarak belirli bir açıyla tutulur ve dudaklar başpareye hafifiçe yandan bastırılır. Pest seslere dem sesler denir. Türk müziğine özgü bazı ara sesler, bazı deliklerin yarım veya çeyrek açılmasıyla elde edilir. Başın eğilmesiyle veya açının değiştirilmesiyle bulunan perdeler de vardır. Kudüm ile birlikte Mevlevi müziğinin iki ana çalgısını oluşturan ney, çok uzun bir süreden beri dindışı müzikte de yaygın olarak kullanılmaktadır.

Değişik boyda neyler yapılmış ve bunlara pesten tize doğru, bolahenk, davud, şah, mansur, kız ney müstahsen, süpürde gibi özel adlar verilmiştir.

ÖZET: Flüte benzer çalgı aleti amk.