malamat

yükselme ve genişleme dönemleri [değiştir]

i̇nka i̇mparatorluğu'nun genişleme haritası
ana madde: i̇nka i̇mparatorluğu
i̇nkalar genişlemeye 12. yüzyılda cuzco bölgesindeki bir kabile olarak başladılar. manco capac liderliğinde küçük bir şehir olan cuzco'yu (quechua dilinde qosqo - türkçe kusko okunur) kurdular.
1438 yılında, adının anlamı yer sallayan olan sapa inca (ulu önder) pachacuti komutasında yayılmaya ve genişlemeye başladılar. pachacuti, cuzco krallığını yeniden organize ederek bir imparatorluğa çevirdi. i̇nkalar imparatorluklarına kendi dillerinde dört çeyreğin ülkesi anldıbına gelen tahuantinsuyu demekteydiler. i̇mparaturluk, merkezi bir hükümeti olan ve herbirinin başında bir i̇nka bulunan ve adları chinchasuyu (kuzeybatı), antisuyu (kuzeydoğu), contisuyu (güneybatı) ve collasuyu (güneydoğu) olan dört federatif eyaletten oluşmaktaydı. pachacuti, aynı zamanda machu picchu'nun da imarını yaptıran kişi olarak bilinmektedir.[6]
dini inançları [değiştir]

i̇nkaların tapındıkları tanrılardan oluşan çok tanrılı bir dinleri vardı. yaratıcı konumunda bir tanrı ve onun yarattığı birçok başka tanrı vardı. ayrıca toprak ana ve deniz ana konumunda bulunan tanrıçalar da vardı. bu tanrılardan bir kısmı:
viracocha - yaratıcı tanrı
i̇nti - güneş tanrısı
mama quilla - ay ana , ay tanrıçası
i̇lyapa - hava durumu tanrısı (iklim tanrısı)
i̇nkalar altının güneşten gelen bir çeşit şekerleme olduğunu düşünürlerdi. altın ancak çeşitli kutular, mücevherler gibi törensel eşyalar ya da süslü mezar taşları veya tapınaklar yapmak amacıyla kullanıldığında bir değere sahipti. i̇nka altınlarının neredeyse tamdıbına yakını i̇mparatorluk pizarro tarafından ele geçirildiğinde alındı ve eritildi.[7]
dini kutlamaların ritüellerin büyük bir çoğunluğu tarımdaki ekim ve hasat gibi dönemler ile ya da hastalıkların iyileştirilmesi ile ilişkiliydi. i̇nkalar başta güneş tanrısı i̇nti olmak üzere tanrılara hayvan hatta insan kurban etmekteydiler. i̇nkaların capacocha dedikleri bu kutsal törenler depremler, savaşlar ya da imparator ölümleri gibi büyük toplumsal olaylardan sonra yapılırdı.[7]
dini törenleri yöneten rahiplerin yayında hristiyanlıktaki rahibelere benzeyen mamacunalar bulunmaktaydı. mamacunalar manastırlarda yaşarlardı. i̇plik eğirmeyi, dokuma yapmayı, kraliyet kıyafetleri dikmeyi ve kutsal ekmek pişirmeyi öğrenirlerdi.[7]
i̇nka mimarisi [değiştir]

ana madde: i̇nka mimarisi

i̇nka taş işçiliğinden bir örnek. ekvador'daki ingapirca kalıntıları.
i̇nka mimarisi üç temel kavram üzerine kurulmuştur: hassaslık, kullanışlılık ve sadelik. i̇nka mimarisinin temel anlayış prensibi "az çoktur!" olmuştur.
i̇nka mimarisindeki en baskın biçim basit ancak zarif ve mükemmel bir şekilde kullanılmış olan "ikizkenar yamuk" şeklidir. i̇kizkenar yamuk biçimindeki kapılar, pencereler ve duvarlardaki nişler her tipteki inka yapısında görülmektedir. kullanışlılığın etkilenmediği her yerde bu yamuklardan mümkün olduğunca bol bir şekilde kullanmışlardır.
i̇nka inşaatçılarının kullanışlılığı geri plana attıkları tek yer akan suyla girdikleri mimari ilişki olmuştur. suyun, ağızlarından şırıltıyla ve köpürerek döküldüğü oluklar, bazen oyma süslerle bezenmiş taşlar ile süslenmiş bazen de hiç gerekli olmadığı halde komplike taş kanallar ile bir sonraki çeşmeye ya da banyolara bağlanmışlardır. bazen de bir çeşmeden bir diğer çeşmeye gereksiz ancak hoş ve güzel bir dekorasyon verilmek amacıyla şelaleler ve