amk 5 şehit var biz burda entry kasıyoruz

lan dıbına koduğum sen heslere karşı protesto yapıyoz dediğimizde çıkıp geldin mi ? duyarsızlığını burda saçma eylemlerle aklamaya çalışma

hes projelerine karadeniz halkının tepkisi vardır. bu insanlar hayat kaynakları olan suyun debisinin azalmasından korktukları için bu projelere karşı çıkmakta, daha fazla bilgi edinmek istemektedirler. aynı zamanda çevrenin bu projelerden olumsuz etkileneceğini düşünmekteler.

şimdi hes projelerinin yapılış amaçları ve hes fizibilitelerinin adımlarını kısaca inceleyelim:

hesler (hidro elektrik santral) tüm dünyada temiz enerji kaynağı olarak inşa edilmektedir. hidro elektrik santraller, kabaca, suyu depolayan bir yapı, depolanan suyun yüksek bir kottan bırakılmasını sağlayan bir kanal ve bu suyun kinetik enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren bir veya birkaç türbinden (santral) oluşur. tamamen yenilenebilir enerji kaynağıdır. bir hes projesinde sadece elektirik üretimi için görece küçük bir regülatör inşa edilebileceği gibi, aynı zamanda içme suyu da elde etmek için büyük bir baraj da inşa edilebilir.

birçok gelişmiş ülke onyıllar önce hes potansiyellerini değerlendirmiş ve yapımını tamamlamıştır. hatta bu konuyla ilgili bir de sözleri var, duymuşsunuzdur.

(bkz: su akar türkler bakar)

türkiye'de ise devlet, hes projelerine hız kazandırmak için, projeleri özel sektöre devretmiş durumdadır (sanırım 2000 yılındaydı yanlış olmasın). özel sektör tarafından inşa edilen hesler, 50 yıl yatırımcı firmaya kiralanmış olur, bundan sonraki yıllarda devlet bünyesine geçer. türkiye'nin mevcut su potansiyelinin tamdıbının değerlendirilmesi halinde ise üretilecek enerji, ülkenin enerji gereksiniminin %30'unu karşılamaktadır.

hes fizibilitelerinin çevreyle ilgili adımları:

her hes projesi için çevre mühendislerinden çed (çevresel etki değerlendirme) raporu almak gerekmektedir. bunun için akarsuyun debisi ölçülür, oradaki doğal yaşam incelenir ve doğal yaşamın devamı için rezervuarda (regülatör) depolanmadan, sürekli olarak akarsuya bırakılması gereken, can suyu denilen debiye karar verilir. can suyu debisi, akarsuyun debisinin %10 ila %15'i arasındadır. doğal yaşamın devamı için balık geçidi projelendirilir ve çevre mühendislerine sunulur. hem dsi'nin kritelerine uyan, hem de çevre mühendislerinden onay alan projeler lisans alabilir.

diğer yandan bazı akarsular yılın birkaç ayını kurak geçirir. baraj gibi büyük miktarda su hacminin depolandığı yapılar, bıraktıkları can suyu ile kurak dönemlerde ekolojik sistemin stabilitesini korumaktadır.

peki bu projelerin dezavantajı nedir. aslında doğru projelendirilmiş bir hes projesi ülke ekonomisine katkı sağlar, yalnız türkiye'deki projelerde, balık geçidi ve can suyu konuları, yatırımcıların hoşuna gitmediği için geri plana itilmektedir.

karadeniz halkının, bu konuları bilerek veya bilmeyerek gösterdiği tepki burada anlam kazanmaktadır. yatırımcılardan, çevrenin ve kullandıkları suyun korunacağına dair ikna edici bilgi edinmedikçe bu projelere sıcak bakmamaları güze bir davranış. yatırımcıların da kar edemeyeceklerse bu projelere girmemeleri (her hes projesi rantabl değildir.), gireceklerse de yöre halkının suyunu gasp edercesine aç gözlü davranmamaları gerekir.