kürtlere küfür edenleri silmeyen moderasyon

evvela sorum su:

cop kutusuna yollanmis bir entrynin silinme gerekcesinin acik ve net soylenmesi gerekmez mi?

ben mi hukuk'u yargi'yi, iddia makaminin sorumluluklarini gotumden anladim? sozlukte yillardir suregelen moderasyon ve gammaz metodolojisinin, uygulamasinin hayrete dusurecek seviyede kafkaesk oldugunu bir tek ben mi dusunuyorum?

gibim gibi bir universitede, hasbel kader hukuk okudum, ama ben dahi sormadan edemiyorum: hukuk'un duzenleyiciligi geregi "suclu, kusulu, kabahatli ya da yanlis" olarak belirlenen yargilarin, spesifik gerekce ve kanunlarla orneklenmesi gerekmez mi? oysa ki kac sene var ki entrylerin "silinmesi" islemi kral ssg'den, yargic/savci moderasyona devredildigi halde, silinme ve edit red etme gerekceleri tamamen keyfi, lacka bir sistem icinde uygulaniyor.

gammaz staff'tan olanlar biliyor. bir entry'i gammazlarken su giblar cikiyor karsimiza

sozluk formatina uygun degil
alinti/ornek olmadigi halde turkce degil
kendisinden onceki entryleri refere ediyor
bkz fasiliteleri hatali kullanilmis
refere ettigi entry silinmis
daha once yazilmis zaten bu
bu konu baska bir baslikta inceleniyor
gotumuze girebilir
soyle ki:

simdi ilk maddeden sonrakilerin hepsi dikkat edeceksiniz ki ilk maddenin akil almaz "muglak"ligina bir care olarak uretilmis, gittikce de ek kat cikilmis, en son opsiyonda kemale ermis, dogruyu bulmus secenekler.

butun bu ince elemenin, belirlilik ilkesinin luzumunun madde sayisinin artisina etkisine ragmen ilk madde tuhaf bir sekilde hala yerini koruyor. geriye kalan maddeler ise birbiriyle celisen, neredeyse hepsi spesifik bir "soyle ki"yi hak eden cinsten genellemeler. (bunun disinda maddelerin tuhafligina da dikkat cekelim: eger yargi dilinde entry refere etmek "suc/kusur/hata" olarak belirlenmis ise, ne tak yemeye "refere ettigi entry silinmis" gibi bir gerekce var? entry refere etmek zaten hataliysa, refere ettigi silinse de silinmese de hatali degil midir? kanun tarafindan tanimlanmis bir fiil, nasil olur da baska kanunda legalmis gibi gorunur? bkz verilmis entry silinmis daha dogru olmaz mi?)

moderasyon gibi bireylerin "sistem" ile uyumlulugunu gozetmek ile sorumlu ksiilerin en temel hukuk prensiplerinden bihaber olmasi saskinlik verici. hukukta belirlilik ilkesi tesmiye edilen bir kavram'in kabul gormesi, sozlukte de basliginin acilmasinin bir sebebi var. suc ve cezayi ve buna dair onleyici tedbir ve uygulamalari muglak ya da kismi belirlilik icinde birakamazsiniz. sucu/kabahati olusturan iddia ve fiilerde "kanuna aykiri/formata uygunsuz" gibi genellemeler ile hareket edemezsiniz.

en azinda su iki soru yanitlanmalidir:

hangi kanuna aykiri? neresi aykiri?

entrynin savunulmasinin ancak "silindikten sonra" gerceklestigi yigilmadan kaynaklanan tuhaf bir adalet sistemi icinde, en azindan silinme gerekcesini entry'de sabitlemek "acik ve net bir sekilde" yazmak zorundasiniz. duzenleyici bir olmayi hedefleyen bir sistem icinde benim entryimin "formata aykiri" saptamasindan ne anlamam bekleniyor? bu birisini yargisiz hapse atmak, parmakliklarin arasindan "sucum ne?" diye bagirana "kanuna aykiri isler yaptin, sen sucunu biliyorsun. duzelt cikaralim" demek gibi bir sey. madem kendimizi her seferinde "kodes"te buluyoruz, bari kodese isinlandigimizda, cop kutusunda "cop" muamelesi gormeyelim.

diyelim ki entrymiz "sozluk formatina uygun degil". hay, hay. olmayabilir. sictik, dagittik, bilemedik. her ne gerekce olursa olsun. ama bu entryler tek boy, tek tip uretilmiyor biliyorsunuz. uzunu var kisasi var, kalini var incesi var. diyelim ki entry 3 paragraf. ve ben okuyorum, sozluk formatina uyun olmayan yeri neresi "goremiyorum". "goremiyorsan gibtir git" denmedigi de belli. oyle olmayaydi ki "gormem" maksadi ve umidiyle cop kutusuna yollanmis bir entryle goz goze gelmezdim. ucmus degilim, ucurulmus degilim. belli ki "bana inanmis"lar. sagolun. ama ben bu inanca nasil layik olacagim? onu bir yol desek?

o halde iki asamali dusunelim.

farz edelim ki entrydeki hatayi ilk moderator gormedi. entry gammazdan bir "gerekce" ile geldi. gammaz da entryi "formata uygun degil" diyerek gammazladi. cogunluk hadise boyle gelisiyor diyebiliriz. ve bir an icin gammaz'in refleks adami oldugunu, hatayi "incelenmesi uzere" moderatore sundugunu, ya da "neyin uygun olmadigini" soyleme yukumlulugu olmadigini kabul edelim. bu durumda cop kutusuna gelesiye "uygunsuzlugu" belirleyen bir moderator'un varliginda dugumlenmiyor muyuz?

entry silen moderator eger bir entryi cop kutusunda "islah" edilmeye yolluyorsa o islahta etkin olacak ve kendi yargisinda etken "curum, hata ya da kabahat" i yani "kendi gordugu uygunsuzlugu" alenen acik ve net bir sekilde yazmak zorunda degil midir? isi sahtekarliga, ytuzsuzluge, bonluge vurursak, "formata aykiri" cok acik ve net'tir. ama ayni sekilde "olmamis" da acik ve nettir. acik ve net'ten kastimiz, sucu acik ve net dile getirmek degil, sucu olusturan unsuru, kanuna muhalefet eden noktalari acikliga kavusturmak elbette.

formata uygunsuzluk moderator'e gozleri sasi yaparak bakildiginda cikan 3 boyutlu hologramda gorunmediginden, bir nedensellik ilkesine dayandigindan cop kutusuna yollanan entryde de muhatap alinan yazar ile paylasilmalidir.

cok mu uzun surer? cok mu vakit alir? kim mi ugrasir? bilemiyorum.

ama acikca soyleyeyim moderator olmaya yonelik bir gram ilgi ve istegimin olmamasi da tam olarak bu sorulara olumsuz yanit vermemden kaynaklaniyor. kim, neden, hangi durtu ve motivasyon ile moderator olmak ister ve zamanini emegini bu ise ayirir bilemiyorum. ama "ben moderatorum" diyen, boyle bir idari yargisal sorumluluga giren kisi "heves" ve "vazife aski"ndan ote sorumluluk ve gerekliliklere sahip olmalidir. moderasyona konu olan entryde iddiayi muglak ve genis zamanli, afaki cercevelere oturtmasi hem kabul edilen konuma saygisizliktir, hem de "vazife"den ekmek yiyecek, yani dogrudan sorumlu oldugu birey ve moderator'un sebeb i mevcudiyetini olusturan entrylere karsi sorumsuzluktur.

bunun disinda "gammazlik" sifatini haiz kisilerin de gammazlik edebilmek hakkini kendinde gormeleri otomatik-yalapsap bir islemle saglanamayacagindan, gammaz da ispiyonladigi entrynin "kusurunu" moderasyon ile paylasmak yukumlulugundedir. entrynin kusurunu da "resmen hakaret var yahuuu" diye yapmalari cop kutusunda "resmi hakaret"i goremeyen yazara bir sey ifade etmez.

eger gammaz entryi neden gammazladigini netlestiremiyor, moderator de bu flu haliyle cop tenekesine yallahliyorsa ikisinin de gorevden azad edilmesi, sozlukten yazar ucururcasina bir "moderasyon" bilinci ile yetkisinin elinden alinmasi gereklidir. hukukun "tek tarafli" isledigi yerlerde hukuktan bahsetmek mumkun olmaz, yargic ve hakimlerin de yargiya tabi oldugu bir sistemin kurulmasi, fiil ve sorumluluklarini duzenleyen kontrol mekanizmalari getirildigi bir yapilanma olusturulmasi "hukuk" un sartidir.

dilegim su: moderatorler praetorlere sadece "gote girme" ihtimallerinden soru sormasinlar. hepsi (biliyorsalar dahi) hukun temel ilkeleri kursu alsin, moderasyona layik olup olmadiklarini evvela kendileri bir gozden gecirsin. hayret bir hadise: biz moderasyona entry begendirmek yukumlulugundeyiz, moderasyon bize "kendini begendirmek, istigal ettigi konuda yetkinligini, rustunu ispatlamak" zorunda degil. giberim boyle isin adaletini? nerede temsili yargitay, nerede sekli danistay?

yok "oyle bir sarti biz sallamiyoruz" denecekse ispiyon gerekceleri, cop kutusu fasiliteleri de kalksin. "entrynizi sildik cunku yanlis!" densin. hatta bir sey dahi denmesin, biraz engizisyon, biraz hammurabi, ali kirsin, bas kessin, oyle takilalim.