kapitalizm

kapitalizm bir ekonomik sistem sadece. insanlığın geldiği sosyolojik ve ekonomik aşamaların sonucu olarak ortaya çıkmış. alternatifsiz değil.

garip bir şekilde üç milyar yıllık evrim tarihi unutulur da güçlünün zayıfı ezmesi kurgusu kapitalizme mal edilir. sanki kapitalist ekenomiden önce güçlüler zayıfları üzümle, şarapla besliyor sırça köşklerde ağırlıyorlardı. "kapitalizm insan doğasının kaçınılmaz bir sonucudur." gibi bir söylem de pek doğru olmaz bana kalırsa zira insan doğasının sonucu olan pratikteki uygulamalardır, kapitalizmin kendisi değil.

ekonomik bir sistem olarak kapitalizm taktandır zira uzun vadede dengeden ziyade abartılı bir kutuplaşma, kitlesel çıkar çatışmaları yaratma eğilimindedir. pozitif geri beslemelidir; bir birim kapital sahibi, kapitalini kullanarak yeni bir birim daha kazanıp iki birim kapitale sahip olur, sonra bu iki birimini dört birime, dördü sekize, sekizi onaltıya çıkartır lakin elinde kapital bulunmayan yıllar boyu sıfırda sayar.

alçak frekans amfilerinin çoğunda negatif gerilim geribeslemesi denilen bir yöntem kullanılır. bu yönteme göre çıkış sinyali belirli bir oranda zayıflatılırak ters çevrilir ve giriş sinyaline karıştırılır. bu geribesleme sistemin lineerliğini ve kararlılığını arttırır. kapitalizmin uygulamasında da buna benzer bir uygulama var: gelir vergisi. sosyal devlette teorik olarak çok gelir elde eden oransal olarak da çok vergi verir ve bu vergi az gelir elde edenlerin yararına kullanılır; yol yapılır, kanalizasyon yapılır, içme suyu sağlanır bazen direk gelir yardımı verilir bazen de ördek beslenir. pratikte vergi sistemi kimi gerekçelerle pek iyi işlemiyor olsa da bu sistemin değil uygulayıcıların sorunur. (aslında türkiye'de milliyetçiliğin en büyük çelişkilerinden biri de budur; fakir çoğunluk garip bir şekilde milliyetçidir ülkemizde ve vatanını, milletini çok sever, bir türk dünyaya bedeldir diye övünür. ne yazık ki dünyaya bedel olan türklerin çoğu gelirlerinin bedellerini ödemekte aynı "iyi niyeti" göstermiyorlar, bu da dolaylı vergiler yüzünden yine en çok fakirlerin hayatlarını zora sokuyor. neyse.)

bana kalırsa kapitalizmin sorunu başka bir yerde; uluslararası bir geribeslemesi olmamasında.
tüm dünyada üretilen gelirlerin yarısını sekiz büyük ülke paylaşırken en fakir elli ülke toplam gelirim yüzde sekizini dahi alamıyor. amerika birleşik devletleri 1997 verilerine göre silahlanmaya 276 milyar dolar harcamış ki bu kadar para, yatırımı falan boşverin, direkt yiyeceğe harcansa tüm afrika kıtasını 10 sene doyurabilecek kadar çok.
(bkz: bir orman gibi kardescesine yasamak)
kendi vatandaşlarından elde ettikleri gelire göre artan oranlarda vergi alan devletler, bu vergileri üzerinden herhangi bir ödeme yapmak durumunda kalmadan yine kendi vatandaşlarının daha çok gelir elde edebilmesi için yatırım yapmakta kullanıyorlar. misal amerikan vatanaşlarının ödediği vergilerle yapılmış uçaklar bağdatı bombalıyor, ırak ve çevresindeki petrol kuyuları amerikanın kontrolüne giriyor, bu da amerikalıları daha zengin yapıyor. oysa bir çeşit "uluslararası vergi sistemi" olsa, mesela geliri giderinden çok oldugu için benzin fiyatlarında sübvansiyon yapan avustralya hükümeti o parayı somali'ye aktarsa, belki gelecekte somalili insanlar da 21. yüzyıla yakışır koşullarda yaşama imkanı bulabilecekler. şu an dünyada bunu sağlayacak bir yaptırım gücü yok. avustralya devleti'nin tek sorumluluğu kendi vatandaşlarına karşı sadece. ilk başta insanın aklına birleşmiş milletler geliyor bu uluslararası yaptırım gücü için - sonra hemen geçiyor.

kapitalizmin kimi araçlarının değiştirilmesi güç hatta içerisinde bulunduğumuz çağ için çoğunun en optimize durumlarında bulunduklarını bile söyleyebiliriz. ama uluslararası bir geribesleme herkesin birey birey mutluluğu için gerekli görünüyor bana zira eminim hiç birimiz dedelerimiz gibi savaşlarla büyümüş insanlar olmak istemeyiz.

kaynaklar kısıtlı oldugu sürece onları kimin kullanacağının mücadelesi her zaman olacaktır. insanların kurdugu ekonomik sistemlerden beklenen varolan kaynakların insanlar tarafından mümkün oldugunca adil bir şekilde paylaşılmasını sağlamaktır. yoksa savaşlar asla bitmeyecek.

bütün bunlar benim şahsi fikirlerim, külliyen yanılıyor olsam sorun değil, mühendisim der sıyrılırım işin içinden.