21 yüzyılın arifesinde ani bir manifesto

* Tarihin ilkeleri *

Tarihin iki bileşenden oluşan bir toplam olduğunu düşünün: Sezilebilir

bir yolda ilerlemeyen, önceden sezilemeyen olaylardan oluşan düzensiz bir

bileşen ve uzun vadeli tarihi bir akıştan oluşan düzenli bir bileşen. Biz

burada uzun erimli akımlarla ilgileneceğiz.



Birinci ilke: Eğer uzun vadeli bir tarihi akışta KÜÇÜK bir değişiklik

yapılırsa, o değişikliğin etkisi neredeyse her zaman geçici olacaktır. (Örnek:

Bir toplumdaki politik çöküntünün temizlenmesi için düzenlenen bir reform

hareketi genelde kısa vadelidir; er geç reformcular rahatlar ve çöküntü yine

topluma sızar. Söz konusu toplumdaki politik çöküntü genelde sabit kalır veya

toplumun evrilişine bağlı olarak yavaşça değişir. Normalde, politik bir

temizleme ancak yaygın sosyal değişimlere eşlik ettiğinde kalıcı olacaktır;

toplumda KÜÇÜK bir değişim yeterli olmayacaktır.) Eğer, uzun vadeli bir tarihi

akışta küçük bir değişiklik kalıcı gibi görünüyorsa, bunun nedeni

değişikliğin, akışın zaten içinde bulunduğu yönde etki etmesidir, yani akış

değişmemiş, yalnızca bir adım ilerlemiştir.



ikinci ilke: Eğer uzun vadeli bir tarihi akışı etkileyecek denli büyük

bir değişiklik yapılırsa, bu tüm toplumu değiştirir. Başka bir deyişle, bir

toplum tüm parçaların biribiriyle bağlantılı olduğu bir sistemdir ve bunun

önemli hiçbir parçasını diğer parçalarını da değiştirmeden değiştiremezsiniz.



Üçüncü ilke: Uzun vadeli tarihi bir akışı kalıcı olarak

değiştirebilecek derecede büyük bir değişiklik yapılırsa, bunun, toplum

açısından bir bütün olarak ileride getireceği sonuçlar önceden bilinemez.



Dördüncü ilke: Yeni bir toplum kağıt üstünde tasarlanamaz. Yani,

ilerideki bir toplumu önceden planlayıp, o toplumun tasarladığınız gibi

işlemesini bekleyemezsiniz.



Üçüncü ve dördüncü ilkeler insan toplumularının karmaşıklığından

kaynaklanır. insan davranışındaki bir değişiklik toplumun ekonomisini ve

fiziksel çevresini etkiler; ekonomi çevreyi etkiler veya bunun tersi olur

ekonomi ve çevredeki değişiklikler de insan davranışını karmaşık ve tahmin

edilemez şekillerde etkiler vb. Etki-tepki ağı açıklanmak ve anlaşılmak için

çok fazla karmaşıktır.



Beşinci ilke: insanlar toplumlarının şeklini bilinçli ve akılcı olarak

seçmezler. Toplumlar, akılcı insan kontrolü altında olmayan sosyel evrim

süreçleri yoluyla gelişir.



Beşinci ilke, diğer dördünün bir sonucudur. Açıklmak gerekirse:

Birinci örneğe göre, genel olarak konuşursak, bir sosyal reform girişimi ya

toplumun zaten geliştiği yolda etki eder (böylece de, sadece her koşulda

olacak bir değişikliği hızlandırır) ya da yalnızca geçici bir etki gösterir,

böylece de toplum kısa sürede eski haline döner. Toplumun herhangi önemli bir

niteliğinin gelişiminde kalıcı bir değişim gerçekleştirmek için reform

yetersizdir, dervrim gereklidir. (Bir devrim ille de silahlı bir başkaldırıyı

veya bir devletin yıkılmasını içermez.) ikinci kurala göre, bir devrim

asla toplumun yalnızca bir yönünü değiştirmez, tüm toplumu değiştirir; üçüncü

ilkeye göreyse, devrimcilerin asla beklemediği veya istemediği değişiklikler

ortaya çıkar. Dördüncü ilkeye göre, devrimciler veya ütopyacılar yeni bir

toplum türü oluştururlarsa, bu asla planlanan şekilde işlemez.