özet geç diye yalvaracaksın 2

i̇srail'deki yahudi mezhepleri
bu mezheplerin tümü i̇srail'de de varlığını sürdürse de, i̇srailliler yahudi kimliğini diyasporadaki yahudilerden daha farklı şekillerde tanımlarlar. çoğu i̇srailli yahudi, kendini "laik" (hiloni), "gelenekçi" (masorti), "dindar" (dati) veya haredi şeklinde tanımlar. "laik" tanımı, yahudi kimlikleri yaşamlarında çok güçlü bir kuvvet olmakla birlikte, bunu büyük ölçüde geleneksel dini inanç ve uygulamalardan ayrı bir yerde tutan batı (avrupa) kökenli i̇srailli aileler arasında daha revaçtadır. nüfusun bu kesimi, gerek resmi i̇srail hahamlığının (ortodoks) gerekse diyasporadaki yahudiler arasında yaygın olan liberal hareketlerin (reform, muhafazakar) önderliğindeki örgütlü dini yaşama katılmaz.
"gelenekçi" (masorti) tanımı ise, en çok "doğu" kökenli (örn. ortadoğu, orta asya ve kuzey afrika) i̇srailli aileler tarafından kendilerini tanımlamakta kullanılır. yaygın olarak kullanılan bu terimin resmi masorti (muhafazakar) hareketi ile ilgisi yoktur.
i̇srail'de "laik" ve "gelenekçi" terimlerinin kullanımı önemli belirsizlikler içerir. bunlar sık sık çakışabilmekte, ideoloji ve dinin gereklerinin yerine getirilmesi açısından son derece geniş bir alanı kapsamaktadırlar.
"ortodoks" ise i̇srail'de bu kategoriye giren yahudilerin yüzdesinin diyasporadakilerden çok daha yüksek olmasına rağmen, ülkede kullanılan söylemde tercih edilen bir terim değildir. diyasporada "ortodoks" olarak adlandırılan mezhebin i̇srail'deki muadili, ülkede genel olarak dati (dindar) ve haredi (ultra-ortodoks) olarak adlandırılan gruplardır. dati, "dindar siyonizm" ya da "ulusal dindar" topluluğun yanı sıra, son onyılda ortaya çıkan ve büyük ölçüde haredi yaşam tarzı ile milliyetçi ideolojiyi bir araya getiren haredi leumi (milliyetçi haredi) veya "hardal"ı da içine alır. (yidiş'de, mütedeyyin ortodok yahudilere frum, daha liberal yahudilere ise frei da denmektedir).
haredi, toplumun etnik ve ideolojik olarak kabaca üç farklı gruba ayrılabilecek bir kesimini içine alır: (1) aşkenaz kökenli "litvanyalı" (hasidik olmayan) harediler; (2) aşkenaz kökenli hasidik harediler; ve (3) sefarad haredileri. bu gruplardan en büyüğünü oluşturan üçüncü grup, 1990'ların başından bu yana siyasette de en aktif olanıdır. [kaynak belirtilmeli]
alternatif yahudilik
yahudi kimliğinin bu muhafazakar-liberal çizgi dışında kalan ifade şekilleri de bulunmaktadır.
geleneksel rabinik yahudiliğin modern zamanın radikal değişikliklerine maruz kalması sonucunda ortaya çıkan ideolojik tepkiler olan yukarıda sayılan mezheplerin aksine, karaim yahudiliği modern bir yahudi hareketi olarak ortaya çıkmamıştır. karaizmin takipçileri, saddukiler gibi, i̇kinci tapınak döneminin rabinik olmayan yahudi tarikatlarının devamı olduklarına inanırken, diğerleri bunun 8. ve 9. yüzyıllarda başlatılmış bir tarikat olduğunu iddia eder. karaylar (ya da diğer adıyla, yazıtların halkı), sadece i̇brani kutsal kitabı'nı ve peşat'ı (açık ve yalın anlam) kabul ederken, kutsal kitap haricindeki metinlerin yetkinliğini reddederler. bazı avrupalı karaylar kendilerini yahudi toplumunun parçası kabul etmese de çoğunluğu eder. i̇lginç şekilde, naziler sıklıkla karayları yahudiler ile ilişkilendirmemiş ve bundan dolayı birçok karay cemaati i̇kinci dünya savaşı'ndan sağ çıkabilmiştir. bu sayede, litvanya gibi yahudi cemaatlerinin tümüyle yıkıma uğradığı yerlerde karaylar bugün dahi varlığını sürdürmektedir. yunanistan gibi diğer yerlerde ise, naziler karayları yahudi geleneğinin bir parçası olarak görmüş ve onları da kötü muameleye maruz bırakmıştır.
etnik yahudiler arasındaki bir başka tarihi grup da, yahudiliğin ana kolundan farklı bir kültürel ve dini kimliğe sahip olan ve tümüyle batı şeria'daki nablus/şehem bölgesindeki gerizim dağı'nın etrafı ile tel aviv'in yakınlarındaki holon'da bulunan