özet geç diye yalvaracaksın 2

musevilik
vikipedi, özgür angiblopedi
kontrol edilmemiş

bu madde musevilik dini ile ilgilidir. yahudi kimliğinin etnik, tarihi ve kültürel yönleri için, yahudiler maddesine bakınız.

musevilik
musevi felsefesi[göster]
dinî metinler[göster]
kutsal şehirler[göster]
musevi bayramları[göster]
önemli şahsiyetler[göster]
musevi hayatı[göster]
okullar[göster]
dinî roller[göster]
dinî binalar[göster]
musevi ayin sistemi[göster]
musevi dilleri[göster]
etnik bölünmeler[göster]
musevi mezhepleri[göster]
dinî objeler[göster]
musevi duaları[göster]
diğer dinler ve musevilik[göster]
yahudilik portali
g • t • d
musevilik ya da yahudilik (arapça yahūdī yehud kavmi ve dini; i̇branice yəhūdī) [1], ilk olarak i̇branilerin kutsal kitabı (tanah) ile gelen, ardından da talmud'da ve diğer kutsal metinlerde daha da kapsamlı bir şekilde incelenip yorumlanan inanç ve uygulamalar bütününe verilen addır. musevilik, i̇srailoğulları (daha sonra da yahudi ulusu) ile tanrı arasındaki akde dayalı ilişki şeklinde kendini gösterir. i̇lk tek tanrılı din ya da dinlerden biri olarak kabul edilmekte ve hâlen günümüzde uygulanan en eski dini gelenekler arasında yer almaktadır. tarihi, ilkeleri ve etiği ile hıristiyanlık ve i̇slamın yanı sıra, kimi semavi olmayan dinleri de etkileyen museviliğin dini metinleri ve geleneklerinin birçoğu diğer semavi dinlerin de merkezinde yer alır. batı hıristiyanlığının temelini oluşturan musevilik, birçok yönü ile laik batı kavramları olan etik ve medeni hukukla da benzerlikler gösterir.
gerek sonradan bu dine geçen gerekse doğuştan yahudi ulusuna mensup olan (laikler de dahil), yahudiliğin takipçilerine yahudi adı verilir. yahudi topluluğu, kutsal metinlerinde bir dinin takipçilerinden ziyade, bir ulus olarak tanımlanmalarından ötürü bir dinsel etnik grup olarak kabul edilir. 2007 yılı itibariyle, dünya üzerindeki yahudi nüfusunun, yüzde 41'i i̇srail'de,[2] yüzde 40'ı ise amerika birleşik devletleri'nde olmak üzere 13,2 milyon olduğu tahmin edilmektedir.
günümüz museviliğinde, merkezi otorite tek bir kişi ya da kuruma değil, kutsal metinlere, din hukukuna ve bu metin ve kanunları yorumlayan bilge hahamlara verilmiştir. yahudi geleneğine göre, musevilik (m.ö. 2000 civarında) tanrı ile yahudi ulusunun atası ve yahudi soyunun başlatıcısı olan i̇brahim arasındaki akit ile başlar. çağlar boyunca, yahudilik bir dizi dini ilkeye riayet etmiş, bunların başında da evreni yaratan ve yönetmeye devam eden tek, her şeyi bilen, her şeye kadir, bağışlayıcı ve her yerde olan bir tanrı'ya iman etmek gelmiştir. museviliğin çoğu koluna göre, tanrı i̇srailoğulları ve onların soyundan gelenler ile bir akit yapmış, tanrı'nın kanunları ve emirleri sina dağı'nda, yazılı ve sözlü tora şeklinde vahyolunmuştur. öte yandan, karay musevileri sadece yazılı tora'nın vahyolunduğuna inanırlar. musevilikte, tora çalışmaları ile tora'da kayıt altına alınan ve talmud'da tefsir edilen emirlere uyulmasına geleneksel olarak büyük önem atfedilmiştir.
konu başlıkları [gizle]
1 dini doktrin ve inanç esasları
2 museviliğin dini metinleri
2.1 rabinik metinler
2.2 tevrat
2.3 tanah
2.4 kabala
2.5 yahudi hukuk literatürü
2.6 yahudi felsefesi
3 yahudi kimliği
3.1 yahudi halkı ile yahudilik arasındaki fark
3.2 kişiyi yahudi yapan nedir?
4 yahudi nüfus istatistikleri
5 yahudi mezhepleri
5.1 i̇srail'deki yahudi mezhepleri
5.2 alternatif yahudilik
6 yahudi görenekleri
6.1 dini kıyafetler
6.2 dualar
6.3 yahudi bayramları
6.3.1 şabat
6.3.2 üç ziyaret (hac) bayramı
6.3.3 ulu günler
6.3.4 diğer bayramlar
6.3.4.1 hanuka
6.4 tora okumaları
6.5 sinagoglar ve dini yapılar
6.6 beslenme yasaları: kaşrut
6.7 aile saflığı
6.8 yaşam evreleri
7 cemaat liderliği
7.1 klagib kohenlik (kehuna)
7.2 i̇badet önderleri
7.3 uzmanlık gerektiren dini roller
8 tarihçe
8.1 kökenler
8.1.1 geleneksel bakış
8.1.2 eleştirel tarihi bakış
8.1.3 kenaan etkisi
8.2 antik çağ
8.3 tarihte yahudi gruplaşmaları (1700 yılına kadar)
8.4 baskılar
8.5 hasidizm
8.6 aydınlanma ve reform yahudiliği
8.7 günümüzde yahudilik
9 yahudilik ve diğer dinler
9.1 hıristiyanlık ve yahudilik
9.1.1 i̇slam ve yahudilik
9.2 yahudiliği içine alan sinkretik hareketler
10 t.c. din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programında musevilik
11 ayrıca bakınız
11.1 yahudiler ve yahudilik
11.2 yahudi hukuku ve dini
11.3 karşılaştırmalı
12 dipnotlar
13 bi