özet geç diye yalvaracaksın 2

i̇sa [değiştir]

ana madde: i̇sa

atina'daki defne kilisesi'nin kubbesindeki i̇sa mozaiği (1090-1100)

ayasofya'da bulunan i̇sa motifi
i̇sa (d. m.ö. 8-2 - ö. m.s. 29-m.s. 36), hıristiyanlıktaki temel figürdür. doğum ve ölüm tarihleri ile ilgili olarak kimi tarihçiler ve araştırmacılar farklı görüşler belirtirler. hıristiyan teolojisi'nde i̇sa'nın kimliğini inceleyen dal kristoloji olarak bilinir. tanrı olarak adlandırır. hıristiyanlıkta nasıra'lı i̇sa olarak da bilinir. hıristiyan kaynaklarında ve yer yer kur'an'da i̇sa mesih olarak anılır.[7][8][9][10] hayatı ile ilgili başlıca kaynaklar kanonik i̇ncillerdir.
i̇sa, roma i̇mparatorluğu'nun yahudiye eyaletinde, kendisi de bir yahudi olan meryem'den dünyaya gelmiştir. hıristiyanlık'ta ve i̇slam'da, mucizevi bir şekilde babasız dünyaya geldiği kabul edilir. marangoz, öğretmen ve şifa dağıtıcıdır. hıristiyanlıkta, "halkı isyana teşvik etmek" suçlamasıyla yahudi din adamlarının baskısı ve roma i̇mparatorluğu'nun yahudiye valisi pontius pilatus'un emriyle çarmıha gerildiği kabul edilir.
hıristiyanlar için i̇sa, mesih'tir, tanrının oğlu ve bizzat kendisidir. baba (tanrı) ile insanlar arasında aracı, beklenen mesih, kurtarıcı, rab, tanrı ile aynı "öz" den olan, güçlü tanrı, tek insan, dünyanın tek kralı, kutsal üçlü birlik'teki kişilerden "oğul"dur. hıristiyan kaynakları onu "i̇sa mesih" olarak anarlar.
i̇sa'nın tanrısal ve insani özellikleri farklı mezheplerce farklı yorumlanır. hıristiyanlığın monofizit görüşüne göre insani tabiatı ile tanrısal tabiatı, tanrısal özü altında erimiş ve ayrılmaz bölünmez tek bir tabiat meydana gelmiştir. çarmıhta, i̇sa'nın insani tabiatı gibi ilahi tabiatı da acı çekmiştir. meryem theotokosdur, yani tanrı anasıdır.
diofizit görüşe göre ise insani ve tanrısal olmak üzere birbirinden bağımsız iki tabiatı vardır. çarmıha gerildiğinde ilahi tabiatı bedeninden ayrılmış, sadece insani tabiat acı çekmiştir. meryem, insan olan i̇sa'nın annesidir dolayısıyla da ona theotokos yani tanrı anası denemez.
ortodoks, katolik ve protestanlara göre i̇nsani ve tanrısal iki tabiatı olup bunlar asla birleşmezler, karışmazlar ve ayrılmazlar.
i̇sa ismi köken olarak arapça'dan gelmektedir. ancak i̇sa'nın orijinal ismi yeşua(yahşuah) olarak geçer. orijinal ismin anlamı i̇branice dilinde "yhvh kurtarır" anldıbına gelir.[11]
kitabı mukaddes [değiştir]

hıristiyanlığın kutsal kitabı, kitabı mukaddestir. kitabı mukaddes, eski ahit ve yeni ahit olmak üzere başlıca iki bölümden oluşur.
eski ahit [değiştir]
kitabı mukaddes'in ilk kısmı eski ahit ya da eski antlaşma olarak adlandırılır. yahudilerin kutsal kitaplarından tanah ile bölüm adları ve sınıflandırmalar hariç hemen hemen aynıdır. eski anlaşma i̇sa'nın doğumundan önceki çok uzun bir zaman diliminde yahudi peygamberler tarafından yazılmıştır. bu bölümde i̇sa veya meryem'den, henüz dünyaya gelmemiş oldukları için ismen bahsedilmez ancak eski anlaşma'nın bazı kitaplarında i̇sa'ya atıfta bulunulur. i̇sa'dan söz eden eski anlaşma pasajları arasında yaratılış 3:15; yaratılış 12:1-3; yaratılış 49:10 yasa'nın tekrarı 18:15; 2. samuel 7:1-29; mezmurlar'da birçok ayet; yeşaya 7:14; yeşaya 9:6-7; yeşaya 52:13-53:12; daniel 7:13-14; mika 5:2 ayetleri sayılabilir.
yeni ahit [değiştir]
kitabı mukaddes'in ikinci bölümünü oluşturan yeni anlaşma ise i̇sa'nın sağlığında ve/veya ölümünden sonra havariler, ve elçiler tarafından yazılmıştır. hıristiyanlarca kanonik kabul edilen matta, markos, luka ve yuhanna i̇ncil'leri yeni anlaşma'nın ilk dört bölümünü oluşturur.
yahudi kutsal metinlerinden oluşmuş tanah'ın hıristiyanlıkta eski anlaşma'nın olarak adandırılmasının nedeni tanrı'nın i̇sa'dan asırlar önce musa ile sina dağı'nda yaptığına inanılan anlaşmadır. hıristiyanlar tanrı'nın i̇sa aracılığı ile yeni bir antlaşma yaptığına inandıklarından ötürü kitabı mukaddes'in i̇sa'dan bahseden ikinci bölümünü yeni anlaşma olarak adlandırırlar.
i̇ncil [değiştir]
i̇ncil, kitabı mukaddes'in, yeni ahit kısmının ilk dört bölümünün her birine verilen isimdir. matta, markos, luka ve yuhanna tarafından kaleme alınmış olan dört i̇ncil yazarlarının adıyla anılır. hıristiyan dinine göre i̇nciller i̇sa'nın hayatını ve öğretilerini anlatır.
türkçeye arapçadan geçen kelimenin aslı yunanca "ευαγγελιον" (evangelion) şeklindedir ve 'iyi haber, müjde' anldıbına gelir.
i̇ncil kelimesi gerçekte yeni anlaşma'nın ilk dört kitabını (bölümünü) karşıladığı halde, bazen yeni anlaşma'