çanakkale savaşları ve mustafa kemal

oku öğren cahil bin
23 mart 1915'te müstahkem mevki komutanlığı emriyle eceabat bölgesinde ihtiyata alındı. 25 nisan 1915'te gelibolu yarımadası'na i̇tilaf devletleri'nin yaptığı çıkartmalarıyla çanakkale savaşı başladı. 3.kolordu komutanı mehmet esat paşa'nın emrinde savaşan kaymakam (yarbay) mustafa kemal bey arıburnu'na çıkan anzac (avustralya ve yeni zelanda kolordusu) birliklerinin yarımada içine ilerlemesini conkbayırı'nda durdurdu. bu başarı üzerine 5.ordu kumandanı müşir (mareşal) otto liman von sanders paşa'nın takdirini kazandı ve 1 haziran 1915'te miralay (albay)lığa yükseldi.[7] i̇ngilizlerin ağustos ayında suvla körfezi'ne yaptığı ikinci çıkartmadan sonra, 8 ağustos akşamı otto liman von sanders anafartalar mevkiinde bulunan birliklerinin komutasını verdi ve 9-10 ağustos'ta anafartalar zaferi'ni kazandı. bu zaferi 17 ağustos'ta kireçtepe ve 21 ağustos'ta ii. anafartalar zaferi takip etti. miralay (albay) mustafa kemal bey, ruşen eşref bey (ünaydın) başta olmak üzere i̇stanbul basını tarafından "anafartalar kahramanı" olarak kamuoyuna tanıtıldı.
14 ocak 1916'da gelibolu'dan edirne'ye sevkedilmiş olan 16. kolordu komutanlığına atandı. edirne'de bulunduğu 2 ay kadar süre boyunca 16. kolordu'nun ikmali, toparlanması ve eğitimi ile ilgilendi. doğu cephesinde rus birlikleri osmanlı 3. ordusunu püskürtmüş 16 şubatta erzurumu, 3 martta bitlis, muş, van ve hakkari'yi işgal etmişti. albay mustafa kemal 15 mart tarihinde 3. ordu'yu desteklemesi için emrindeki 16. kolordu ile birlikte diyarbakır'a gönderildi. rütbesine göre kendisine ağır bir sorumluluk verilen 16. kolordu komutanı mustafa kemal 1 nisan 1916'da diyarbakırda iken tuğgeneralliğe (mirliva) yükseltildi ve paşa unvanını ald