0
başkann görev ve yetkileri:
yasama ile i̇lgili görevleri ve yetkileri:
kanunları yayımlamak.
anayasa değişiklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü taktirde halk oyuna sunmak.
yasama yılının ilk gününde tbmm açılış konuşması yapmak.
tbmm seçimlerinin yenilenmesine karar vermek.
kanunların, khk ve içtüzüklerin anayasa aykırılığı iddiası ile iptal davası açmak.
yürütme ile i̇lgili görevleri ve yetkileri:
başbakan atamak, istifasını kabul etmek, başbakanın teklifi üzerine bakanları atamak ve görevlerine son vermek.
gerekli hallerde bakanlar kuruluna başkanlı etmek.
yabancı devletlere temsilci göndermek.
milletler arası antlaşmaları onaylamak.
tbmm adına başkomutanlık etmek.
türk silahlı kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek (tbmm ile kullanır).
yök üyelerini ve üniversite rektörlerini seçmek.
genel kurmay başkanına atama ve milli güvenlik kuruluna başkanlı etmek.
genel kurmay başkanını atamak. bakanlar kurulu’nun teklifiyle. genel kurmay başkanı görev ve yetkilerinden dolayı başkanna sorumludur.
devlet denetleme kurulunun üyelerini ve başkanını atamak.
yargı ile i̇lgili görevleri ve yetkileri:
anayasa mahkemesi üyelerini seçmek.
danıştay üyelerinin 4/1’ini seçmek.
yargıtay cumhuriyet baş savcısı ve vekilini seçmek.
askeri yargıtay üyelerini seçmek.
hakimler ve savcılar yüksek kurulu üyelerini seçmek.
askeri yüksek i̇dari mahkemesi üyelerini seçmek.
dip notlar:
başkann yargıtay üyesi seçme hakkı yoktur.
başkann tek başına yapacağı işlemlere karşı yargı mercilerine başvurulamaz.
başkann, bakanlar kurulu ile birlikte yaptığı işlemlerden dolayı başbakan ve ilgili bakanlar sorumludur. buna karşı imza kuralı denir.
tbmm başkanı başkanna vekalet eder.
cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği, cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenmiştir. 1982 anayasası ile verilmiştir.
cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği, cumhurbaşkanlığı adına incelme ve araştırma yapar. 1982 anayasası ile benimsenmiş olan kurul devlet denetleme kuruludur. silahlı kuvvetler ve yargı organları denetim alanı dışındadır.
görev süresinin dolmasıyla nedeniyle cumhurbaşkanlığı makdıbının boşalması halinde, seçilen yeni başkan görevine başlayıncaya kadar bu görevi görev süresi dolan başkan yapar.
başkan mgk’ya başkanlık etmektedir. mgk’nın gündemini mgk genel sekreteri yapar.
bakanlar kurulu
1. bakanlar kurulu: başbakan ve bakanlardan oluşur. milli güvenliğin sağlanmasından sorumludur.
2. başbakan: başkannca tbmm üyeleri arasından atanır.
3. bakan: tbmm üyeleri veya milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından başbakanca seçilir. meclis dışındanda seçilebilir.
dip notlar:
başkann, bakanları başbakanın önerisi üzerine görevlerine son vermesi hükmü ilk kez 1982 anayasasında yer almıştır.
bakanlar kurulunun başkanı başbakandır. olağanüstü dönemlerde başkandır.
başbakan bakanların hiyerarşik amiri değildir.
boşalan bir bakanlığa 15 gün içersinde atama yapılması gerekir. bir bakan birden fazla bakanlığa vekillik edemez.
tbmm genel seçimlerinden önce, adalet, i̇çişleri ve ulaştırma bakanları görevlerinden çekilir.
bakanların kurulması ve kaldırılması, görevleri kanunla düzenlenir.
bakan, bakanlığın emrine verilen paraları harcama yetkisine sahiptir.
bakan, tüzel kişiliğe bağlı kuruluşları üzerinde vesayet yetkisine sahiptir.
yasama organın yapısı
yasama yetkisi türk halkı adına tbmm kullanır. türkiye büyük millet meclisi 550 milletvekilinden oluşur.
milletvekili seçilebilme şartları:
türk vatandaşı olmak.
30 yaşını doldurmuş olmak.
en az ilkokul mezunu olmak.
askerlik hizmetini yapmış olmak.
yüz kızartıcı suç işlememiş olmak.
kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak.
taksirli suçlar hariç toplam 1 yıldan daha fazla ağır hapis cezası almamak.
seçimler:
tbmm seçimleri 5 yılda bir yapılır.
tbmm ve başkan seçimlerin yenilenmesine karar verebilir.
başkan seçilmediği takdirde meclis feshedilir ve 3 ay içersinde yeni seçimler yapılır.
savaş durumunda tbmm seçimleri 1 yıl ertelenebilir.
tbmm üyelerinin %5’i boşalırsa ara seçime gidilir. ara seçim her seçim döneminde bir kez yapılır. genel seçimden 30 ay geçmedikçe ve genel seçimlere 1 yıl kala ara seçim yapılamaz.
üye tamsayısının %5’i boşalırsa ara seçimlerin yapılmasına 3 ay içersinde karar verilir.
seçimler, yargı organlarının denetimi altında yapılır. bu yargı organı yüksek seçim kuruludur. kararları kesindir, itiraz edilemez.
hakim ve savcılar ile yüksek yargı mensupları, öğretim elemanları, yök üyeleri, memur ve işçi olmayan diğer kamu görevlileri, ordu mensupları görevlerinden ayrılmadıkça aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler.
milletvekili, meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içersinde toplam 5 birleşim günü katılmadığı durumda milletvekilliği düşer.
yasama dokunulmazlığı kaldırılan veya üyeliği düşen milletvekili, meclis genel kurulu kararının alındığı tarihten başlayarak 7 gün içinde anayasa mahkemesine başvurulur. anayasa mahkemesi de bu kararı 15 gün içersinde kesin karara bağlar.
tbmm 550 milletvekilinden oluşur ve milletvekilleri, her biri birer seçim çevresi olan illerden seçilir. ancak, bir siyasal partinin bir ilden milletvekili çıkarabilmesi için, hem türkiye genelindeki, hem de o ildeki geçerli oyların en az %10’nu kazanması gerekir.
yüksek seçim kurulu
tbmm üyelerinin seçim tutanaklarını kabul etme görevi yüksek seçim kurulunundur.
seçimler, yargı organlarının denetimi altında yapılır. bu yargı organı yüksek seçim kuruludur. kararları kesindir, itiraz edilemez.
1982 anayasasına göre yüksek seçim kurulu üyelerini; yargıtay ve danıştay genel kurulları seçer.
tbmm’nin görev ve yetkileri
kanun koymak, değiştirmek.
bakanlar kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek.
bütçe ve kesin hesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek.
bakanlar kurulunu denetlemek.
ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermek.
milletlerarası anlaşmaların onaylanmasına karar vermek.
para basılmasına karar vermek.
savaş ilanına karar vermek.
genel ve özel af ilanına karar vermek.
savaş hali ilanı ve silahlı kuvvet kullanılmasına karar vermek.
dip notlar:
tbmm bir yasama yılında en fazla 3 ay tatil yapar.
tbmm, ekim ayının ilk günü başkann açılış konuşmasıyla çalışmalarına başlar.
tbmm bütçe komisyonu 40 kişiden oluşur. 25 iktidar, 15 muhalefet üyelerinden oluşur.
unutulmamalıdır ki başkann tek veto edemediği kanun bütçe kanunudur.
milletlerarası anlaşmalar. kanun niteliğindedir itiraz edilemez.
toplantı yeter sayısı demek; üye tamsayısının en az 1/3’ü demek yani 184 milletvekili.
karar yeter sayısı ise; toplantıya katılanların salt çoğunluğudur. karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının 1/4 ‘nün bir fazlasından az olamaz.
kanun teklif etmeye bakanlar kurulu ve milletvekilleri yetkilidir.
tbmm tarafından kabul edilen kanunları başkan 15 gün içersinde yayımlar. başkan, yayımlanması uygun bulmadığı kanunları tekrar görüşülmek üzere tbmm’ye geri gönderir.
kanun hükmünde kararname (khk)
1971 yılında yapılan değişiklerle anayasamıza girmiştir.
olağan dönemlerde; bakanlar kurulu tarafından çıkarılır.
olağanüstü dönemlerde; başkan başkanlığında toplanan bakanlar kurulu tarafından çıkarılır.
khk çıkarmak için tbmm tarafından bakanlar kuruluna yetki kanunu ile izin verilmesi gerekir. olağanüstü dönemde çıkartılan khk’ de yetki kanuna ihtiyaç yoktur.
khk kişi hakları ve ödevleri ile ilgili haklar ve ödevler düzenlenemez.
khk başka bir tarih belirlenmemişse resmi gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer ve aynı gün tbmm’ye sunulur. tbmm’ye sunulmayan kararnameler bu tarihte yürürlükten kalkar.
tüzük: kanunların uygulanmasını göstermek ve emrettiği işleri belirlemek amacıyla çıkarılır. bakanlar kurulu tarafından çıkarılır ve danıştayın incelemesinden geçirilir. tüzüğün şekli şartı danıştayın incelenmesinde geçmektedir.
yönetmelikler: başbakan, bakanlıklar ve kamu kurum ve kuruluşların kendi iç yapılarına ve çalışma sistemlerini belirlemek amacıyla çıkar
Tümünü Göster