beyler allahın varlığını ispatlayın şuku

1) namütenahi tasavvurundan çıkarılan delil ile allah'ın varlığı isbat edilebilir
düşününce anlıyorum ki, ben noksan bir varlığım.
çünkü biliyorum ki ben şüphe ederim. şüphe etmekse, hakikati bilmemekten
doğan bir noksanlığın doğal sonucudur. buna rağmen, bende bir 'namütenahi'
(sonsuzluk) ve «mutlak kemâl» fikri ve bunu tasavvur ediş var. i̇şte bu
namütenahi tasavvuru, benim noksan ve mütenâhî (sonu olan) bir varlık
olduğumu bana öğretiyor. bu fikir bana nereden geldi?
şüphe yok ki, noksan ve sonu olan bir varlık olarak bu fikrin kaynağı ben
değilim. çünkü; noksan ve sonu olan bir varlık, kâmil ve sonsuz bir varlık
fikrinin masdarı ve kaynağı olamaz. o halde her eser ve malûl gibi bu fikrin
de bir illeti, bir sebebi olması tabiîdir.
bu sebep (illet), ben olamıyacağım gibi, dış âlemde görülen herhangi bir
varlık da olamaz. çünkü, onlar da benim gibi mütenâhî (sonlu) ve noksan...
mütenâhî ve noksan olan bir varlığın eseri namütenahi (sonsuz) olamaz. o
halde, bana, bu namütenahi fikrini telkin eden ve tasavvur ettiğim kemâl
sıfatlarına sahip namütenahi bîr varlık var. o da, bütün kemâllerin ve
sonsuzluğun sahibi olan allah'dır.
2)
şu anda ben, noksan bir varlık olduğumu biliyorum. noksan olmama rağmen
zihnimde kâmil bir varlık fikri var.
düşünüyorum, benim varlığımın sebebi (illeti) nedir?
nefsimi, kendi vücûdumun illeti ve mucidi olarak tasavvur etmeme imkân
göremiyorum. çünkü bende, kendimi yaratma kudreti olsaydı, şüphe yok ki
kendimi böyle noksan olarak değil, bütün kemâl sıfatlariyle muttasıf olarak
yaratırdım. evet bende bu kudrel olsaydı, bütün kemâlâtı kendime vereceğim
muhakkaktı. zira var olmağa kaadir olan kudret, kemâlâtı da kendine vermeğe
kaadirdir. fakat ben buna kaadir değilim. o halde ben, vücûdumun mucidi
değilim.
kâinattaki diğer varlıklar da aynı sebeple, benim ve kendi varlıklarının
mucidi olamazlar. çünkü onlar, nefislerinin yaratıcısı olsalardı,
kendilerini bütün kemâlâtla muttasıf olarak yaratırlardı. o halde, mutlak
kemâl sahibi olmayan bütün varlıklar benim mucidim olamazlar. annem, babam
ise, bedenimin vücûda gelişme bir vesileden başka birşey değildirler.
öyle ise, beni yaratan kudret, ancak, mutlak kemâl sahibi bir varlıktır.
bu varlık da, en az bende olanların mevcut olması şarttır. zira mâlûlda olan
her kemâlin, onun illetinde de bulunması zarurîdir. o halde beni yaratan o
kâmil varlık da, en az benim gibi mevcuttur. i̇şte o mevcut, mutlak kemâl
sahibi olan birisi. Allah