uçak nasıl uçuyor

Akrobasi :

Bir pilotun uçakla yaptığım numara ve özel hareketlere akrobasi denilir.
Deneyimli bir pilotun bile bu hareketlerin nasıl yapıldığını öğrenmesi uzun
bir süre alır.

iniş Takımları:

Uçağın kalkışta ve inişte yere değen parçalarına bunlara destek ölen parçalara
beraber iniş takımları denir. Bu uçak inerken iniş takımları çok fazla gerilmeye
maruz kalır. modern iniş takımları çok sağlamdır. Örneğin boeing 747 nin
iniş takımları uçağın normal ağıtlığının iki katı olan 360.000 kg’lık bir
ağırlığı taşıyabilecek şekilde denenirler.

Uçaklar Nasıl iner:

Pilot piste iniş rotasını belirler. Uçak alçalmaya baştladığında pilot irtifa
dümenlerinin pozisyonlarını ve motorların gücünü değiştirir. Uçak yere 5
veya 6 metre yaklaştığında pilot motorun gücünü azaltır ve irtifa dümenlerini
biraz daha kaldırır. Uçak piste yumuşak bir iniş yapar.

Denizde Kalkış ve iniş:

Bir çok uçak gemisinde geminin kazanlarından elde edilen buharla çalışan
ve uçağın hızını 2 saniye içinde 0 km ‘den 240 km’ye çıkaran güçlü bir katapult
bulunur. Uçak gemilerine inen uçakların o günün bir durumda kancası vardır.
Uçak indiğinde kanca güvertede sürüklenir ve durdurma kablolarına takılır.

inişten Sonra Uçağı Durdurma:

Modern uçaklar indikten sonra da hızlı yol alırlar. Çabuk durabilmek için
tekerlek frenlerinin kullanılmasından başka yöntemlerde sahiptirler. Hava
frenleri yani bozucular uçağın gövdesinin veya kanatlarının üzerinde yer
alırlar. Bunlar havanın akışını bozmak için dışarı doğru açılan kanatçıklardır.
Kanatçıkların açılması çok miktarda geri sürükleme yaratır ve uçağın hızı
azalır. Ters çeviriciler motorun yarattığı itkinin yönünü değiştirir. Uçağın
ileri doğru yol almasını sağlayan güç yön değiştirir ve uçağı aksi yönde
iter, böylece uçak yavaşlar. Bazı uçaklar paraşüt freniyle donatılmışlardır.
Bu paraşütler uçağın arkasından açılır ve uçağı yavaşlatan bir geri sürükleme
kuvveti yaratırlar. Bir jet savaş uçağındaki fren paraşütünün tamamen açılması
2 saniye alır ve fren mesafesini kuru zeminlerde %25 ıslak zeminlerde %50
azaltabilir.

Vstol Uçaklar:

VSTOL sözcüğü ingilizce vertical or short take-off and landindg sözcüklerinin
baş harflerinden oluşmuştur. Dikine veya kısa mesafelerde kalkış ve iniş
demektir. VSTOL özelliğine sahip bir uçak ya kısa mesafeli bir pist kullanılır
yada küçük bir alana örneğin ormanlık bir alandaki küçük ir açıklığa dikine
iniş ve kalkış yapar. VSTOL uçakların çoğu kalkışta kısa bir pist kullanılır,
inişte ise dikine inerler. Bu yakıttan da tasarruf sağlar.

Pegasus Motor:

Harrier, Rolls Royce Pegasus turbofan motorlarla çalışmaktadır. Pegasus
ile diğer turbofan motorlar arasındaki en önemli fark motordan çıkan gazların
yönünün kontrol edilebilmesidir. Buna yönlendirilmiş itki denir. Motorun
sıcak gazların ve soğuk havanın dışarıya verildiği birbirine bağlı dört
tane egzoz çıkışı vardır. Bu çıkışların yönleri pilot tarafından pilot kabininden
değiştirilebilir.

Yönlendirilmiş itki:

Yönlendirilmiş itki motordan çıkan gazlara motor çıkışları tarafından yön
verilmesiyle çalışır. Motor 88 kN’a kadar itki üretir. Bu itkinin neredeyse
tamdıbına dikey kalkış sırasında ihtiyaç duyulur. Eğer uçak itkinin doğruca
yukarıya kaldırabileceğinden daha ağır ise dikey olarak kalkmaz, bunun yerine
bir rampa kullanır yada pistten kalkar.

Tepki Memesi:

Motorun kompresör bölümündeki hava küçük bir alana sıkıştırılır. Sıkıştırılan
bu havanın bir kısmı borular aracılığıyla uçağın kanat uçlarında burnunda
ve kuyruğunda bulunan özel olarak kumanda edilebilen ve tepki memeleri gönderilir.
Bu memelerden püskürtülen hava uçağı havada asılı dururken veya yavaş hareket
ederken dengede tutmaya yarar.

Uçuşta Yönlendirme:

Pilotlar yönlendirilmiş itki özelliğini uçuş sırasında kullanabilir. Egzoz
gazlarının çıkış yönü değiştirildiğinde uçak daha zor dönüşler yapar ve
normalden daha hızlı tırmanır. Buna ileri uçuşta yönlendirme denir. VSTOL
özelliğine sahip olmayan bazı askeri savaş uçakları da ileri uçuşta yönlendirme
yapabilmelerini sağlayan cihazlarla donatılmaktadır. Bu özellik bir çatışma
anında daha kolay ve hızlı manevra yapabilmelerini sağlar.

Hareketli Kanatlar:

Düz kanatlar daha fazla kaldırma kuvveti sağlar. Bu kalkış ve iniş sırasında
önemlidir. Ancak yüksek hızlarda en iyisi uçları geriye doğru çekik kanatlardır.
Bu iki özellikten de yararlanabilmenin iki yolu konumlarını değiştirebilen
kanatlar yapmaktır. Bunlara hareketli kanatlar denir.

Açılı Yüzeyler ve
Radar Emici Malzeme :

Bir uçağın radar ekranındaki görüntüsüne o uçağın radar kesiti denir. Radar
en iyi geniş yüzeylerden yansır. Bu yüzden hayalet uçaklar değişik açılar
verilmiş keskin yüzeylerden yapılır. Bu yüzeyler radar sinyallerini geri
yansıtmadan emen malzemelerle kaplanmışlardır. Keskin yüzeyler ve bu yüzeylerin
kaplanmasında kullanılan malzemelere sayesinde hayalet uçaklar radar ekranında
bir uçaktan çok bir kuş gibi görünür.

Serbest kararlılık:

Bazı askeri uçaklar uçarken kararlı ve dengeli olmayacak
bir şekilde tasarlanmıştır. Bu serbest kararlılık uçağın havadayken daha
kolay manevra yapabilmesini sağlar ancak uçağın uçabilecek kadar kararlı
olmasını sağlamak için kontrol yüzeyleri bilgisayar tarafından sürekli hareket
ettirilmelidir. F 117A’da bulunan bilgisayarlar kontrol yüzeylerini bir
sn.de 40 defa hareket ettirebilirler.