uçak nasıl uçuyor

aldırma gücü (Lift), uçağın kanat yüzeyi üzerindeki havanın akışına, sürate ve havanın yoğunluğuna bağlıdır. Kanat dizaynı, motordan temin edilen güç ile varolan toplam kaldırma kuvvet limitidir ki, aynı şekilde hız limitleri de kanadı havaya doğru taşır.

Kanat/Motor yeterliliği standart bir güne nazaran daha düşük yoğunlukdaki bir havada azalma gösterir. (59 F civanın barometrik deniz seviyesi basıncı 29.92 inches dir.) Bu sebepledir ki, her pilot uçak performans yeterliliklerini ve güvenli yükleme limitleri (Safe Area Range) içindeki brüt ağırlığın (Gross Weight) doğrusunu, uçağının uçuş öncesi hazırlıkları esnasında gözönünde tutmalı ve dikkatlice Loadsheet kontrolü yapmalıdır.

Kargo-Posta-Bagaj-Yolcu-Diğer yükler ve Yakıt ağırlığı, uygun koşullardaki yüklemenin güvenlik mesafesine göre kesinlikle düzeltilmelidir.

Genel Havacılıkta tüm yolcu koltuklarının doldurulmasının mümkün olmadığı, kapasitesine göre bagaj yükleme, tam dolu olarak yakıt taşıma ve onaylanmış ağırlık ve denge merkez limitleri pilotlar tarafından bilinmelidir.

Tamamiyle yolcu ve yolcu bagajı yüklü olduğu zaman yakıt tanklarının kapasitesi dolu olmayabilir. Eğer uçuş mesafesine göre yakıtın tam dolu olması istenirse, yolcu sayılarında ve bagaj ağırlıklarında ve/veya diğer yüklerde hesap yapılarak indirime gidilmesi gereklidir. (Reduced Take-Off Limits)

Uçak Performans Karekteristiklerine elverişsiz etkisi olan aşırı yüklemeler (Overloaded Loads or Overweights) şunlara sebebiyet verir ;

• Kalkış hızının artmasına,

• Kalkış pist uzunluğunun artmasına,

• Tırmanma oranına,

• Maksimum elverişli yüksekliğe erişmesine,

• Operasyon sırasına,

• Manevra kabiliyetine,

• Kanadın hava içerisinde tutunma hızına,

• Yaklaşma hızına ve iniş mesafesine.

Her pilot tehlikeli durumlarda uçağını etkileyecek bu karekteristikleri düşünmelidir. Diğer bir düşünce ise; “Kaza Önleme Program Serilerinde” yayınlanan çok yüksek rakımlar ve/veya sıcak, nemli havalarla ilgili konulardır.

- LOADSHEET / WEIGHT&BALANCE SHEET -

Loadsheet, uçağın uzunluk ekseni boyunca ağırlık merkezi (Center of Gravity) yerini tanıtır. Uçağın güvenliği için bu önemli bir başlangıçtır. Ön ve arka limitlerin dışındaki bir uçuş esnasında CG’nin yeri belirlenemez. Bu limitler Uçak Tasarım Mühendislerince, yatay, dikey ve uzunluk eksenleri kontrolünden geçmiş bir uçakta onaylanarak ve de önceden haber verilerek yayınlanmıştır.

Operasyonel ağırlık ve denge limitleri uçak yapımcılarının uçuş manuellerinde her uçak tipi için ayrı ayrı belirtilmiştir. Bu enformasyon FAA uçak sözleşme şartnamesinden veya bir çok uçaktaki teknik bakım veri kayıtlarından elde edilebilir. CG’nin yeri ve boş işletme ağırlığının (Aircraft Empty Weight) değişikliğindeki etki, her uçakta onarım-bakım ve parça değişikliklerinde ağırlık ve denge bilgisine ilave edilerek düzeltilmelidir. (FAR Referansı 43.5(a) - 91.31 (b) maddeleri ) Uçuş esnasındaki kontrol design edilmiş ağırlık ve CG limitleri içerisinde yüklü olan bir uçakla sağlanır.

Belirlenmiş olan ön CG limiti, iniş esnasında yeterli elavatör sapmasını sağlar. Uçak operasyonu ve uçuş manevraları esnasında arka CG limiti çok kritiktir. Uçak dengesi CG arkaya doğru gittiğinde azalır. Uçak hamleli rüzgar (Gust Wind) veya türbulanslı havada (Turbulent Air) oldukça yüksek oranda denge kaybı ve son derece zor kontrol kabiliyetine sahne olacaktır.

Pilotun kontrolü altındaki faktörlerin sayılması ile CG’nin yeri saptanabilir.

•Bagaj ve Kargoların yerleşimi (Yük Pozisyonları),

• Tahsis edilen yolcu oturma pozisyonlarına göre bireysel ağırlıklar,

Yakıt yükü: Uçuş boyunca çeşitli tank konumlarından yakıt kullanımı, emniyetli denge konumunu düzeltmede yardımcı olabilir.