15 yıılık bıyıklarımı kestim ilk defa

ALFRED NOBEL (1833 - 1896)

Bugün kendi adıyla verilen Nobel Ödülleri ile tanınan Alfred Nobel, 1 Ekim 1833'te iflas etmiş bir iş addıbının oğlu olarak Stockholm'de dünyaya geldi. Babasının değerli ticari malzemelerle yüklü gemisi battığı için aile iyice yoksullaşmış, ağabeyleri Ludvig ve Robert sokaklarda kibrit satarak ailenin geçimine katkıda bulunmaya çalışıyorlardı. Tarihe 'dinamitin mucidi' olarak geçen Alfred Nobel, patlayıcılara olan düşkünlüğünü babasından aldı.1937'de Alfred henüz 4 yaşında bir çocukken babası Immanuel Nobel, Saint Petersburg'a taşınır ve burada bir mayın fabrikası kurdu.
Öğrenimini Petersburg'da yapan Alfred Nobel'in zaman içinde patlayıcılara olan ilgisi arttı. 1859'da Stockholm'e dönen Nobel, 1863'te Stockholm yakınlarında Heleneborg'da bulunan küçük bir laboratuvarda çok az miktarda nitrogliserin üretmeye başladı. 1865'de Vinterviken (isveç)'de, daha sonra da Hamburg yakınlarında Krummel'de yeni fabrikalar kurdu. Bu arada patlayıcıları inceledi ve 1864'te nitrogliserinin patlamasının cıva fülminatla başlatılabileceğini keşfetti. Bu sırada üç birim (%75) ağırlıkta nitrogliserini, bir birim (%25) ağırlıkta toz haline getirilmiş kömür ya da kieselguhr gibi gözenekli bir maddeye emdirebileceğini düşündü; sıvı nitrogliserinden daha kullanışlı ve daha az tehlikeli olan bu patlayıcı karışıma "dinamit barutu” adını verdi. işte budur Nobel'in Güvenlik Barutu. Bu buluşu, Nobel'in kısa sürede bütün Avrupa'da dinamit kralı olarak tanınmasına neden oldu. Ancak Nobel'in patlayıcılara olan bu merakı yıllar önce Stockholm yakınlarındaki Heleneborg'da kurduğu küçük laboratuarında, deneyler yaparken küçük kız kardeşi Emil'in ölümüne neden olmuştu.1875'te, nitrogliserini nitrat pamuğuna emdirerek dinamit lokumunu yaptı.1879'da, Paris yakınlarındaki Servan'da bir laboratuvar kuran Nobel, buradaki çalışmaları sırasında "dumansız barut" adını verdiği ve eşit miktarlarda nitrogliserinle nitroselüloz karışımından oluşan, itici bir barutu buldu. Birkaç yıl sonra kordit adlı patlayıcı madde konusunda ingiliz hükümeti aleyhine dava açtı, ancak davayı kaybetti. Bu dönemde Fransa'ya karşı kurulan bir ittifakta yer alan italya ile işbirliği yapan Nobel, aleyhine başlatılan kampanyalar sonucunda Paris'i terk ederek italya'daki San Remo'ya yerleşip laboratuvarını oraya taşıdı.
Nobel, San Remo'da 1896 yılında beyin kanaması sonucu yaşama veda eder. Vasiyetinde, servetinin 1 milyon kronunun yeğenleri ve bir dönem aşık olduğu Sofie Hess arasında paylaştırılmasını, geri kalan 33 milyon 200 bin kronunu da her yıl insanlığa hizmette bulunanlara sunulmasını istemişti. Bu ödüller fizik, kimya, tıp ya da fizyoloji, edebiyat ve barışa hizmet olmak üzere toplam beş dalda verilecekti. Nobel'in bu vasiyeti önceleri büyük tartışma yaratır. Ancak 1900 yılında isveç Hükümeti Nobel Vakfı'nı kurar. Bu yıldan sonra da Nobel Ödülleri düzenli olarak verilmeye başlanır. Daha sonra 1968'de isveç Bankası Alfred Nobel'in anısına bir "ekonomi ödülü" ihdas eder ve ilk kez 1969'da verilir.
1.Nobel Ödüllerini Kimler Veriyor?
Fizik, kimya ve ekonomi dalındaki Nobel Ödülleri Stockholm'deki isveç Kraliyet Bilimler Akademisi, tıp ve ya fizyoloji dalındaki ödül Stockholm Karolinska Kraliyet Tıp-Cerrahi Enstitüsü, edebiyat ödülü isveç Akademisi, Nobel barış ödülü ise üyeleri Norveç Storting(Parlamento) tarafından atanan beş kişilik Norveç Nobel Komitesi tarafından verilir. isveç Kraliyet Bilimler Akademisi daha sonra ekonomi ödüllerinin de gözetimini üstlendi.ilk ödül dağıtımı, kurucusunun 5.ölüm yıldönümü olan 10 Aralık 1901'de yapıldı.
2.Nobel Ödülleri Nelerdir?
Tıp, barış, edebiyat, fizik ve kimya alanlarında 1901, ekonomi alanında 1969 yılından beri verilen her ödül, bir altın madalya, açıklamalı bir ödül belgesi ve tutarı vakfın gelirine bağlı olarak belirlenen bir miktar paradan oluşuyor.
3.Ödülün Temel Kriterleri Nelerdir?
Ödül için aranan en temel şartlar, mesleki yetkinlik ve katkının uluslararası boyutta olmasıdır.

4.Kimler Aday Olabiliyor, Sonuçlar Nasıl Açıklanıyor?
Adayların belirlenmesine ödüllerin dağıtılmasından önceki yılın sonbaharında başlanıyor. Aday önerileri kararın alınacağı yılın 1 Şubat tarihinden önce yazılı olarak komiteye bildirilir. Altı Nobel komitesi 1 Şubat'ta adaylar üzerinde çalışmaya baslar. Eylül içinde ve ekim baslarında, komiteler ödül veren kurumlara önerilerini bildirirler. Ödül veren kurumların kesin kararlarını en geç 15 Kasım'da açıklamaları gerekir. Barış ödülü dışındaki ödüller yalnızca kişilere verilir; barış ödülleri kurumlara da verilebilir. Kimse öldükten sonra aday gösterilemez, ödül kararlarına itiraz edilemez. Ödüllerin herhangi biri, o yıl ödüle layık kimse görülmediği için verilmeyebilir. ( http://www.biyoturk.com/grup_nobel.htm )

5. Neden Nobel Matematik Ödülü Olmamıştır?
Her yıl Nobel Akademisi beş disiplin (edebiyat, fizik, kimya, ekonomi, fizyoloji veya tıp) ödüllendirirken, bu listede matematiğin önemli ekgibliği fark edilmektedir. Çoğunlukla ileri sürülen neden şudur; Nobel matematik ödülü koymak istememiştir, çünkü karısı bazen de metresi olduğu söylenilen bir kadın onu aldatmış veya dönemin ünlü matematikçisi olan Gosta Mittag- Leffler’in uğruna terk etmiştir. Ancak bu hikaye hiçbir tarihsel gerçekliğe dayanmamaktadır. Matematiğin bu ödüllerin dışında bırakılmasının ciddi ve daha inanılır nedenleri vardır. (Çev: Kılıçbay, 2004:18)
Öncelikle ele alınması gereken konu, A.Nobel’in matematikle hiçbir zaman ilgilenmediğidir, çünkü onun gelişmesiyle insanlığa yarar sağlayacak bir bilim olduğunu düşünmüyordu. Nobel vakfının hedeflerinden birinin bu yarar olduğu biliniyordu. Bu konuda E. Crawford’un Nobel kurumuna ilişkin eserinde hatırlattığı bazı önemli olgular da vardır. A. Nobel hiç evlenmemiştir, demek ki karısı yoktur, sadece Viyanalı bir hanım olan Sophie Hess adında bir metresi olmuştur.