I. Dünya Savaşı'na zaten girecektik. Enver Paşa ve ittihatçı hükümet azaları gerek Cemal gerek Talat gerekse Mehmet Cavid Bey itilaf Devletleri ile ittifak kurmak istediler. Fakat zaten hasta adamı öldürüp parçalamak isteyen devletler bizi kabul etmeyecekti. Biz ise mecbur olduğumuz için Almanların yanında girdik. Güle oynaya değil yani. Almanlardan önce ingilizler, Fransızlar, Ruslar ile ittifak kurulmak istendi fakat reddedildi. Sarıkamış Harekatı'nın başarısız olmasında Enverin değil 9. Kolordu Kurmay Başkanı Köprülü Şerif ilden, 28. Tümen Komutanı Albay Arif Baytan ve 9. Kolordu Komutanı ihsan Paşa'dır. 9. Kolordu Komutanı ihsan Paşa 9. Kolordu Sarıkamış'a geldiği halde Enver Paşa'nın hücum emrini dinlememişlerdir. 26 Aralık taarruzunda 28. Tümen Komutanı Albay Arif Baytan tümenini Enver Paşa'nın emrini dinlememiş ve tümeni Sarıkamış yerine Kızılkilise'ye yönlendirmiştir. 10. Kolordu Komutanı Hafız Hakkı Paşa ise Kosor üzerinden Ardahan'a kadar kaçan Rus birliklerini takip etmeyip Sarıkamış'a vaktinde ulaşsaydı bu harekat muvaffakiyet ile sonuçlanacaktı. Ütopik hayaller uğruna çökmüş olan devlet nedir sorarım sana? Bir devletin ütopik hayali vs. olmasının imkanı yok. Osmanlı Devleti'nin ütopik yanı nedir? Bunları cevaplandırırsan sevinirim. O hayalperest ve ütopik dediğin cemiyet ve insanlar Osmanlı Devleti'nin yıkılış süresini azaltmak mümkünse durdurmak amacındaydılar. Ayrıca Cumhuriyet reformlarının temelini atmışlardır. Gerek tarım reformları, gerek ekonomik reformlar, gerek ordu içerisindeki, gerek maarif reformları ittihat ve Terakki'nin Çağdaş Türkiye Cumhuriyeti'nin temelini atmışlardır ve temeli olmayan bir bina her zaman yıkılmaya mahkumdur. Biz şu an Çağdaş Türkiye Cumhuriyeti'nde çağdaş bir biçimde yaşıyorsak bunu ittihat ve Terakki'ye borçluyuz. Ayrıca cemiyetten ayrılmak diye bir şey söz konusu asla değil. Mustafa Kemal Atatürk çalışmalara katılmamıştır. Çalışmalara katılmazsınız fakat cemiyetten ayrılma durumu yoktur. Ordu ile siyasetin ayrılması gerektiğini II. Jön Türk kongresinde dile getirmiştir Atatürk. Ve bu fikri yüzünden cemiyetteki çoğu kişiyle arası soğumuştur. Çünkü ittihat ve Terakki'den askeri ayağı çektiğimiz zaman ittihat ve Terakki diye bir şey kalmazdı. O zamanın koşulları altında bu imkansız bir fikirdi. Fakat I. Dünya Savaşı sırasında Enver Paşa'nın sayesinde ordu ile siyaset ayrılmıştır. Ordu ile siyasetin ne kadar ayrılmasını istese de Atatürk'ün de politikaya bir zaafı vardır hatta Rauf Orbay hatıralarında Atatürk'e ya siyasetçi ya da asker olmasını bu ikisinin bir arada yürümeyeceğini söylemiştir.