0
insanötesi [değiştir]
Bu madde Friedrich Nietzsche maddesinin alt başlığıdır.
insanötesi, (Almancası Übermensch) Nietzsche'nin geliştirdiği, yapıtlarında kullandığı ve özellikle Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı kitabında açık bir şekilde tanımladığı felsefi terimlerden birisidir. Nihilizm ve güç istenci kavramlarıyla ilişkili bir kavramdır. Nietzsche, insanötesi'ne şöyle nidâ eder:
“ Yeryüzünün anlamı olacak insanötesi! Yalvarırım size, kardeşlerim, yeryüzüne bağlı kalın, inanmayın size dünya ötesi umutlardan söz edenlere ! ”
Bu deyiş onun insanötesi kavrdıbının anlam katmanlarından birini gösterir. Bu da Nietzsche'nin dinsel düşünüşe yönelik itirazından ileri gelir.
Tanım [değiştir]
Terim Nietzsche sonrasında pek çok karşıt anlamlarda anlaşılmış ve değerlendirilmiştir; örneğin bu kavram, insanötesi arayışının bir ürünü olarak görülmenin yanı sıra, ırkçı ideolojiler tarafından da ırkçı düşüncelere kaynaklık edecek şekilde yorumlanmıştır. Öte yandan Nietzsche'nin bu insanötesi kavramıyla bütün bunlarla ilişkili olmadığı birçok düşünür tarafından açıklanmış ve gösterilmiştir. Nietzstch'nin burada, insan üstü özellikleri olan bir varlıktan ya da belirli bir ulus ya da etnik kimlikten söz etmediği ortaya konulmuştur.
Nietzsche'ye göre insan mertebesi, hayvan mertebesiyle insanötesi mertebesi arasında kalmış bir varlıktır ve bu nedenle insan mertebesi alt edilmelidir. Bu ifade de islam felsefesinde sufilerce ifade edilen insan-ı kamil fikriyle benzerlikler gösterir. Bunu Zerdüşt'te birçok kez ifade etmektedir. Bunun anlamı, Nietzsche'nin düşüncesine göre insanın ekgibli yani tamamlanmamış bir varlık olmasıdır. insan, yanılgılardan ve yücelttiği yanılsamalardan kurtulduğunda ekgibli varlığını aşabilecek, kendisini tamamlayabilecektir. insan hep kendini aşmaya çalışarak, alt ederek üst-insan olma yolunda ilerleyecektir. Nietzsche yaşadığı dönemi "nihilizm çağı" olarak adlandırmıştır ve bu ancak insanötesi'ne ulaşmaya çalışmakla aşılabilecektir.
Aksi halde Nietzsche'nin deyişiyle;
“ insan, bir an önce kargaşasını, kendine anlam veren bir düzene çevirmezse, yıldız doğurtmazsa, karanlığında yok olacaktır. (Böyle Buyurdu Zerdüşt'ün Önsöz'ünde) ”
