''Elbette insan sonsuzluğu anlamakta güçlük çekiyor. Hele cehennemin sonsuzluğunu! Allah -hâşâ- bu kadar mı insafsız? Hiç mi yarattıklarının en mükemmeli, müşerrefi olan insana, kullarına acımaz? Küfür ve inkâr insan ömrüyle sınırlı iken niye azabı sonsuz zamanlarda, sona ermek bilmez? O engin rahmeti, merhameti hiç mi orada tecelli etmez? Çünkü ulûhiyeti tüm esma ve sıfatlarıyla orada da devam ediyor. Sonsuz cezayı, akıl ve hikmet kabule yanaşmıyor. Ama ne çare ki, hikmetini bilemesek de illeti/nass’ları kabule mecburuz. Küfrün bağışlanması akıl ile mümkün iken, nakil/ayetler ebediyeti işaret etmektedir.

Allah’ın “va’d”inden dönmeyeceği hususunda konsensüs vardır. Lakin “vaîd”inden/tehditinden dönmesinin O’na bir nakise/kusur oluşturmayacağı da çoğunluk tarafından kabul edilir. Tıpkı oğluna sigarayı yasaklayan babanın ‘bir daha içersen bacaklarını kırarım bak’ deyip, fakat yaramaz çocuğunu suçüstü yakaladığında, bacaklarını kırmayıp, belki kulağını çekmekle yetinmesi gibi. Allah küçük-büyük günah işleyen asi mümin kullarını zaten affedebilir. Bunda ihtilaf yoktur. Burada esas konu ebedi cezaya müstahak olan kâfir, müşrik, münafıkların da cezalarını çektikten sonra affedilip affedilmeyeceğidir. Yani Allah vaîd’inden bunlar lehine de cayabilir mi? Örneğin aşağıdaki ayet, O’nun vaîdinden dönmeyeceğini göstermektedir.

“Allah (cehennemliklere hitaben) şöyle buyurur; ‘huzurumda kabahati birbirinize atıp durmayın! Ben size vaktiyle vaidimi bildirmiştim. Benim katımda verilen söz değişmez ve ben asla kullarıma zulmetmem.” [Kaf, 50/28-9]

Biz cehennemde sayılı birkaç günün dışında kalmayacağız diyen Yahudilere Allah şöyle hitap etmekte; “Allah’la aranızda bir anlaşma mı yaptınız da, O’nun sözünden dönmeyeceğini bildiğiniz için mi, bu iddiada bulunuyorsunuz? Ya da bilmediğiniz bir konuda O’na iftira mı atıyorsunuz?” [Bakara, 2/80]

Yine Kur’an’da; “Allah onları asla bağışlamayacaktır.” [Nisa, 4/137, Tevbe, 9/80] ifadeleri defaatle geçmektedir. Son Osmanlı Şeyhulislam’ı Mustafa Sabri azabın ebediliği hususunda 60 küsur ayeti delil olarak serdetmektedir. [1]

Sahabeden Hz. Ali, Ömer, ibn Abbas, ibn Mesud, Abdullah b. Amr ve Ebu Said el-Hudrî… gibi önemli isimlerin yer aldığı sekiz kadar sahabe cehennemin bir gün sona ereceğini söylemiştir. Tabiundan Hasan Basri’ de bu görüştedir.

Tüm bunlara rağmen mülkünde ortağı olmayan Allah’ın kâfirlere sonsuza kadar azap edip etmeyeceği O’nun tasarrufuna bağlıdır. Din gününün/hüküm gününün/ceza gününün yegâne maliki O'dur.