+1
Verdân Huda üzerine sefer yapmasını talep ediyordu. Irak valisinin emri üzerine harekete
geçen Kuteybe Zem nehrini geçince Sodlularla, Ki ve Nesef ahalisi ile karılaştı. Onlarla
savaşıp, malup etmeyi başardı. Daha sonra Buhârâ’ya doğru ilerledi. Verdân’ın sa tarafından
geçerek, Aşağı Harkân’da konakladı. Düman kalabalık bir orduya sahipti. ki gün iki gece
süren savaşta üstünlük sağlamışsa da, Verdân Huda karşısında kesin bir netice alamadı. Bunun
üzerine Merv şehrine geri dönmek zorunda kaldı. Durumu Haccâc’a bildirdi. Kendisinden
Buhârâ şehrinin haritasını isteyen Irak valisinin isteğini yerine getirdi. Haccâc bin Yûsuf esSekafî
daha çok gayret göstermesini isteyen, sert ifadeler içeren bir mektubu Kuteybe’ye
yolladı.
Tarihsel süreç içerisinde Kuteybe’nin fetihlerini baktığımız zaman Buhârâ’nın fethinin
ikinci aşamada gerçekleştiğini görmekteyiz.
Özellikle bu fetihte Irak valisinin Kuteybe’ye
yazmış olduğu mektubun etkisi büyüktür. Buhârâ yöneticisi Verdân Huda karşısında kesin
sonuç alamayan bu yüzden geri çekilen Kuteybe’den tevbe etmesini ve gösterilen yerden şehre
gitmesini talep eden mezkûr mektup üzerine 90/708 yılında Kuteybe Buhârâ üzerine sefere
çıktı. Buhârâ yöneticisi olan Verdân Huda, Sod, Türkler ve civar bölgedekilerden askeri
yardım talep etti. Buhârâ hükümdarının yardıma çağırdığı güçler şehre gelmeden önce Kuteybe
ve askerleri muhasaraya çoktan başlamıştı. Takviye birliklerden güç alan Buhârâlılar
savaşmaya başladı. Onlarla savaşmak için öne atılan Ezd kabilesine bağlı askerler bozguna
uğrayarak geri çekilmek zorunda kaldılar. Düman güçleri karısında perişan olan askerler
karargâha kadar geri çekildiler. Kadınlarla atlı birlikler karşılaşıp ağlşamalar başlayınca Ezdliler
son bir gayretle karşı saldırıya geçtiler. Onları püskürtmeyi başardılar. Türklerden oluşan
birlikler kaçarak tümsekçe bir yere yerleştiler. Kuteybe’nin emri üzerine onları bulundukları
yerden çıkarmak için yeni bir harekât başlatıldı. Her bir düman başlatıldığı için 100 dirhemlik ödül
vaadi Ezdliler başta olmak üzere askerlerin gayretini arttırdı. Müslümanlar bu şekilde kesin bir
zafer elde ettiler. Böylelikle Buhârâ şehri fethedildi. Kuteybe bin Müslim Buhârâ’nın fethi
haberini Haccâc’a bildirdi.
Kuteybe bin Müslim, kendisine askeri yardım etmeleri, vergi
vermeleri ve kaleye Müslüman muhafızlar yerletirilmesi artıyla ehri teslim aldı.
Kuteybe’nin Bâzeîs üzerine sefer yapması ardından Beykend’in ele geçirilmesi,
Nûmikes ve Râmisen’in itaat altına alınması Buhârâ’nın fethi için bir ön hazırlık idi. Zor da
olsa Buhârâ’nın ele geçirilmesi Müslümanlar açısından önemli bir zafer idi. Bu fethin kalıcı hale
getirilmesi ve islam’ın Buhârâ’ya tamamen hâkim olması için birtakım tedbirlerin alınması
gerekmekteydi. Sadece iyi bir komutan değil aynı zamanda iyi bir idareci olan Kuteybe bin
Müslim ancak böyle bir işi gerçekletirebilirdi.
Tümünü Göster