Lozan’da imzalar Atılıyor

24 Temmuz’da imzalanan Lozan Antlaşması’nın 3. maddesinde “Türkiye ile Irak arasında sınır” düzenlendi. Musul’un adının geçmediği bu maddede, sınırın tespiti için Türkiye ve ingiltere’nin 9 ay süreyle görüşmeler yapacağı, çözüme ulaşamazlarsa, Musul meselesinin “Milletler Cemiyeti Meclisi’ne arz edileceği” hükmü vardır. Bununla birlikte Cemiyet’in hangi usulle, ne konuda karar vereceği maddede belirsizdir. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi, bu konunun Milletler Cemiyeti’ne gitmesi zaten ingiltere’nin lehine olacak bir durumdur. Türkiye, henüz üyesi olmadığı bir kurumda hak iddiasında bulunamayacaktır. O dönemde Milletler Cemiyeti’ni de kontrolü altına almış olan ingiliz derin devleti, tüm gücünü kullanarak Musul üzerinde haksız yere hak iddia edecektir.

Milletler Cemiyeti’ne gidildiğinde Türkiye, Cemiyet’ten “Musul halkının iradesinin” tespitini, ingiltere ise “Türk-Irak sınırının” tespitini isteyecektir. Madde metninde de Musul’un anılmayıp sadece “sınır”dan bahsedilmesi ingiltere’nin tezini güçlendirecektir.