Osmanlı’nın ingiliz Subayları

Hobart Paşa

Hobart Paşa ya da gerçek adıyla Augustus Charles Hobart-Hampden, uzun yıllar ingiliz Kraliyet Donanması’nda görev yapmış bir denizcidir. Brezilya açıklarında köle ticareti bölgesini koruyan gemileri kullanmıştır. ingiliz donanmasından emekli olunca, bir dönem Amerikan iç Savaşı’na dahil olarak, güneylilere ingiliz üretimi silah satıp karşılığında ucuz pamuk alan gemileri kumanda etmiştir. Amerikan iç Savaşı’nın ardından Osmanlı donanmasına katılmış ve tümamiral rütbesi ile donanmanın başına geçmiştir.

1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı veya 93 Harbi sırasında Osmanlı donanmasının başında Hobart Paşa vardır. Savaşta, Rusların Osmanlı’ya kara saldırısını engelleyebilecek tek nokta Romanya’da Tuna Nehri bölgesidir. Osmanlı donanması, Romanya’daki Siret Nehri üzerinde Rus ordusunun geçişini engelleyebilecek güçtedir. Fakat Hobart Paşa komutasındaki gemilerimiz, nehri ele geçirme konusunda geç kalmışlardır. Nehrin başındaki 4 gemi kritik noktalara gelene kadar 4-5 gün vakit kaybetmiş, bu sayede de Rus ordusu nehri kolayca geçmiştir. Sırp ve Karadağ ordularını yenip Balkanları ele geçirmek üzere olan Osmanlı ordusu arkadan vurulmuştur. Böylelikle, Rus ordusunun istanbul Yeşilköy önüne kadar gelmesini engelleyecek hiçbir kuvvet kalmamıştır.

Hobart Paşa komutasındaki Osmanlı donanması, Rus donanmasından oldukça güçlüdür. Fakat donanma, Balkanların savunmasını sağlayacak hiçbir görevde kullanılmamıştır. Hobart Paşa, gemileri Batı Karadeniz’den Kafkaslar tarafına çekmiş ve Balkanlar’daki kara ordularını desteksiz bırakmıştır. Savaş sonucunda Osmanlı, hem Balkanları hem de Kafkasya’yı kaybetmiştir.

93 Harbi’nin kaybedilmesinde rol oynayan Hobart Paşa’nın büyük abisi Lord Henry Hobart, aynı dönemde Osmanlı Bankası Türkiye Genel Direktörüdür. Daha sonra da, Osmanlı’ya ekonomik iflası getiren Düyun-u Umumiye’de görev alır.

Arnold Burrowes Kemball

93 Harbi sırasında, Osmanlı ordusunun Balkan kuvvetlerinin başında, Abdülkerim Nadir Paşa bulunmaktadır. Ruslar, Tuna Nehri’ni problemsiz geçtikten sonra Ziştovi ve Niğbolu’ya taarruz etmişlerdir. Her iki muharebeyi kolayca kazanmışlardır. Balkan ana ordusu, henüz bölgeye gelemediği için Türk orduları sayıca çok yetersiz kalmıştır. Sadece bir hafta içinde iki muharebe kaybedilmiştir.

Bu muharebeleri kaybeden Abdülkerim Paşa’nın kurmay heyeti arasında, ingiliz General Arnold Kemball da vardır. Kemball, daha önce ingiliz ordusundayken Afgan savaşlarında Müslümanlara karşı savaşmıştır.

Valentine Baker ya da Baker Paşa

Valentine Baker, tecavüz suçundan dolayı ingiliz ordusundan atılmış bir suçludur. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Mehmet Ali Paşa’nın kurmay kadrosunda, tuğgeneral olarak görev almıştır. Mehmet Ali Paşa, daha sonra Müslüman olan ve Osmanlı vatandaşlığına geçen Ludwig Karl Friedrich Detroit isimli bir Almandır. Valentine Baker komutasındaki birlikler Taşkesen Köyü bölgesinden geri çekilirken korkudan yaralılarını geride bırakmışlardır. Bulgar köylüleri, geride kalanların tamdıbını öldürmüşlerdir. Bunun üzerine Baker Paşa da bir kısım askerlerini geri gönderip civardaki tüm köyleri ateşe vermiştir.

Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Baker, tekrar ingiliz ordusuna dönmüş ve ingilizlerin işgal ettiği Mısır’da yeni kurulan polis teşkilatının başına geçerek, jandarma birliklerinin eğitimini üstlenmiştir.

Douglas Gamble ve Hugh Pigot Williams

Douglas Gamble, I. Dünya Savaşı’ndan 5 sene önce, Osmanlı donanmasına müşavir olarak alınmış ve 6. Filonun başına geçmiştir. Amaç, sözde “donanmanın yenilenmesi”dir. Gamble, Osmanlı ordusuna gelmeden önce ingiliz donanmasında askeri istihbaratta çalışmıştır. Bir sene sonunda ise ülkesine dönerek ingiliz donanmasında Türklere karşı savaşmıştır.

Douglas Gamble’ın yerine ingiliz Amiral Hugh Pigot Williams müşavir olarak alınır. 8 ay sonra ülkesine dönen Williams, bir kez daha Osmanlı karasularına geldiğinde, Çanakkale Savaşı’na katılan irresistable gemisinin kaptanıdır ve Osmanlı’ya karşı savaşmıştır. Özetle I. Dünya Savaşı’ndan hemen önce, Türk donanması tamamıyla iki ingiliz subaya teslim edilmiştir.

Adolphus Slade ya da Müşavir Paşa

Adolphus Slade, 30 yıl Kraliyet Donanması’nda görev yaptıktan sonra Osmanlı donanmasına paşa olarak geçmiştir. Müşavir Paşa adını alan Slade, Osmanlı donanmasının içindedir. Bu dönemde, Kırım Savaşı’nda Osmanlı donanması Sinop’ta Ruslar tarafından yakılmış ve 12 gemi batırılmıştır. Bu savaştan tek kurtulan gemi, Slade’in içinde bulunduğu gemidir. Türk donanması böyle bir baskına maruz kalırken, istanbul Boğazı’nın girişindeki sözde müttefikimiz Fransız ve ingiliz gemileri olayı izlemekle yetinmişlerdir.

Daha sonra anılarını kitap haline getiren Slade, yazılarında Türk ve Müslümanlara kin kusmuştur. (Türk milletini ve Müslüman alemini tenzih ederiz) Slade’in bazı sözleri şöyledir:

Slade, Müslüman ve Gayrimüslim tüm Osmanlı tebaasının aralarındaki tüm farklara rağmen ortak bir nitelikleri olduğunu, bunun da “vicdandan tamamen yoksun olmak” olduğunu iddia etmiştir. “Paşası kendisine güvenen konuğunu katleder, kadısı masum bir adamı falakaya yatırır, sarrafı müşterisini dolandırır, hizmetçisi efendisini soyar; hepsi de kendi inancına göre Kuran’a, Tevrat’a ya da incil’e el basarak yemin eder” demiştir.

Osmanlı mahkemelerinde adalet en fazla parayı verene satılmaktadır ve şahitler de her zaman “mollanın” (Kadı’nın) hemen yanı başında vicdanlarını pazarlamak üzere hazır beklemektedirler.

Üç ingiliz saff-ı harp gemisi ve üç firkateyn tüm Osmanlı donanmasına yeter de artar bile.

Baldwin Walker (Yaver Paşa) ve Hain Ahmet Fevzi Paşa

ingiliz Baldwin Walker ya da Yaver Bey, 1838 yılında Osmanlı donanmasına girmiştir. 7 yıl boyunca görev yapmış ve paşa unvanını almıştır. 1840 yılında Ahmet Fevzi Paşa, sudan bir sebepten emrindeki donanmayı Kıbrıs’ta Osmanlı Devleti’ne karşı isyan başlatan Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya teslim eder. Bu nedenle tarihte “Hain Ahmet Fevzi Paşa” olarak anılmaktadır.

Gemiler iskenderiye’de demirliyken Yaver Paşa yani Baldwin Baker, Osmanlı savaş kurmaylarını toplar ve tüm donanma ile Mısır’ı kuşattığı takdirde gemileri geri alabileceği iddiasında bulunur. Amaç, Osmanlı gemilerini, başka Osmanlı gemileri ile savaştırıp donanmamızı birbirine kırdırmaktır. Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın bir süre sonra gemileri iade etmesiyle kriz sona erer. Yaver Paşa, uzun yıllar Hain Ahmet Fevzi Paşa’nın danışmanlığını yapmıştır.

Felix Woods ya da Woods Paşa

ingiliz Felix Woods ya da Woods Paşa, çoğunluğu II. Abdülhamid döneminde olmak üzere 40 yıldan fazla süre Osmanlı donanmasında görev yapmıştır. Abdülaziz döneminde alınan Osmanlı donanmasının, II. Abdülhamit döneminde Haliç’te çürümesine önayak olmuştur. ingiliz Deniz Kuvvetleri politikasına göre, bir ingiliz subayına, görev yaptığı yabancı ülkede iki yıldan fazla vazife verilmezken, Henry Woods, Osmanlı donanmasında tam 42 yıl çalışmıştır. Woods Paşa’nın büyük masraflarla getirttiği yabancı çarkçı, kaptan ve mühendisler işlerini özellikle Türk personele öğretmemiş ve komutanın yalnızca ingilizlerin elinde olmasını sağlamışlardır. Kendi anılarında Woods, bu sistemi şu şekilde tarif etmiştir:

Yıllarca emek veren Türk makinistleri kolay kolay baş makinistliğe atanmıyordu. Onların yükselme yolunu ingiliz makinistleri tıkamıştı. Özellikle ingiliz makinistlerin bu görevlerinden dolayı özel ayrıcalığı vardı…124

Woods Paşa, aynı zamanda, başkentteki yabancı kilit isimlerle, II. Abdülhamit arasında aracılık yapmıştır. Özellikle ingiliz gazetecileri Padişah’la görüştürmüştür. Padişah ve idare ile ilgili bilgileri el altından ingilizlere sızdırmıştır.