Tüm Darbelerin Anası: 1876 Darbesi

Türk tarihindeki ilk modern darbe, 1876’da Sultan Abdülaziz’i deviren darbe olarak kabul edilir. Yeni Osmanlılar Cemiyeti’nin Başkanı Mithat Paşa, Serasker (Genelkurmay Başkanı) Hüseyin Avni Paşa, Harbiye Komutanı Süleyman Paşa’dan oluşan cunta, Sultan’ı tahttan indirip yerine V. Murat’ı geçirirler. Darbe, Cumhuriyet döneminde de birçok kez göreceğimiz gibi, Harbiye öğrencileri kullanılarak yapılır. Darbeden 10 gün sonra Sultan Abdülaziz, intihar süsü verilerek şehit edilir.

Tarihçiler, darbe öncesinde Mithat Paşa’nın Avrupa basınında sürekli olarak abartılı bir şekilde övüldüğünü ve ingilizler tarafından şımartıldığını yazar. Darbe sonrası Mithat Paşa sadrazam olunca, ingilizlerle birlikte istanbul’da, detaylarını daha önce açıkladığımız “Tersane Konferansı”nı toplamıştır. Bu konferans, Mithat Paşa’nın Osmanlı’yı Ruslarla savaşa sürüklediği ve ingiliz derin devleti telkinleriyle Osmanlı’nın yıkılışını hızlandırdığı bir dönüm noktası olmuştur.

93 Harbi sonrası Karadağ, Sırbistan, Romanya bağımsız olmuştur. Bulgaristan ve Bosna-Hersek özerk hale gelmiştir. Rusya, Doğu Anadolu’da bazı illeri ele geçirmiş ve Kafkasya, Rus nüfuzuna girmiştir. Bunların sonucunda Kafkaslardan ve Balkanlardan 1.5 milyon Müslüman göç etmek zorunda kalmış ve Osmanlı Devleti, 150 bin kayıp vermiştir. ingiltere, savaş sonrası Rusya’ya karşı Osmanlı’yı koruma adı altında Kıbrıs’ı almış ve Anadolu Hristiyanlarının hamisi olmasını sağlayacak bir anlaşma imzalamıştır. ingiliz kontrolündeki darbe sonrası Osmanlı, büyük bir toprak kaybı yaşamış ve ilk parçalanma böyle başlamıştır.

Darbeler ve Osmanlı Toprak Kayıpları

Osmanlı’da gerçekleşen darbeler ile toprak kayıplarının arasında yakın bir bağ vardır. Genellikle Osmanlı Devleti’nin zayıflatılması, isyanların başlaması ve toprak kayıpları, darbelerin hemen sonrasındaki istikrarsızlık döneminde gerçekleşmiştir. Açıktır ki darbeler, bu toprak kayıplarının gerçekleşmesi için özel olarak planlanmış olaylardır. Osmanlı’da darbeler sonrasında toprak kayıpları şu şekilde gerçekleşmiştir:

◉ 1808 Yeniçeri ayaklanması ile III. Selim tahttan indirilmiş yerine IV. Mustafa gelmiştir. Bu ayaklanmayı kışkırtan ingiliz hayranı ve ingiliz lakabıyla bilinen Mahmut Raif Paşa’dır. Ardından gelen Osmanlı-Rus Savaşı kaybedilmiş, Sırbistan özerk olduğu gibi bazı topraklar da kaybedilmiştir.

◉ 9 Haziran 1908’de ingiliz Kralı 8. Edward ve Rus Çarı 2. Nikola’nın Reval’de anlaşmasının ardından, ittihat ve Terakki Cemiyeti, kansız bir darbe ile Sultan Abdülhamit’e 2. Meşrutiyeti ilan ettirmiştir. Ardından ingiliz Büyükelçiliği’nde tercüman olarak görev yapan casus Gerald Fitzmaurice’in organizasyonuyla 31 Mart Ayaklanması ve askeri darbe gelir. Darbe sonrası Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek’i, italya ise Libya, Rodos ve 12 Ada’yı işgal etmiştir. Arnavutluk bağımsızlığını ilan ederken, Yunanistan Selanik, Girit ve Yanya’yı, Bulgaristan Kavala ve Dedeağaç’ı işgal etmiştir. Böylelikle Avrupa’da Osmanlı egemenliği de sona ermiştir.

◉ 23 Ocak 1913’te ittihat ve Terakki Cemiyeti ve Enver ile Talat Paşalar, Bab-ı Ali’yi basıp askeri bir darbe ile hükümeti devirmişlerdir. Silah zoruyla Talat Paşa’yı sadrazam yapmış ve bu ikili, Osmanlı Devleti’ni I. Dünya Savaşı’na sokmuştur. Savaşın sonucu, Osmanlı imparatorluğu’nun sonunu getirmiş ve tüm Arap toprakları elden çıkmıştır.

Açıkça görüldüğü üzere Osmanlı tarihindeki tüm darbeler oldukça yıkıcı olmuş ve her birinde ingiliz derin devletinin ajanları kullanılmıştır. Her bir darbe, ingiliz derin devleti tarafından ince ince planlanmış ve sonucunda gerçekleşecek savaşlar ve toprak paylaşımları çok önceden belirlenmiştir. ingiliz derin devleti, darbeleri gerçekleştiren kendi yancılarını, bu savaşlara önayak olmaları için teşvik etmiştir. Sıkıntılı darbe dönemlerinde gerçekleşecek savaşların, imparatorluğu daha fazla parçalayacağını gayet iyi bilmektedir. Sinsi plan buna uygun yapılmıştır.