Derviş Vahdeti ve 31 Mart Ayaklanması

31 Mart Ayaklanması’nın en önemli liderlerinden olan Derviş Vahdeti, Kıbrıs’ta devşirilmiş bir ingiliz ajanıdır. Ayaklanma öncesinde, sahibi olduğu Volkan Gazetesi’nde sürekli olarak dinin elden gittiğine yönelik kışkırtıcı yazılar yazmıştır. Sadrazam ingiliz Kamil Paşa da aynı gazetenin yazarıdır. Vahdeti, ayaklanma sırasında Sultanahmet’te toplanan halkı ateşlendirecek uzun söylevler vermiştir. “Şeriat isteriz” diyerek yola çıkan Vahdeti, ülkenin ikiye bölünmesini ve ordunun iktidara el koymasını sağlamıştır. Oysa kendisi dindar değildir.

Gazetesinde, Kıbrıs’ın ingilizlerin yönetiminde küçük bir isviçre haline geldiğini iddia ederek övünmektedir.

Derviş Vahdeti’nin ingilizlerle ilişkisi ve ingiltere’nin 31 Mart Vakasındaki rolü hakkında, dönemin genç gazetecilerinden Ahmet Emin (Yalman), hatıratında şunları yazmıştır:

…Derviş Vahdeti adlı Kıbrıslı sarhoş arzuhalci, ingiliz haberleşme servisleri tarafından seçilmiş, ihtilalci ajan olarak yetiştirilmiş, Volkan Gazetesi’ni ve ittihadı muhafazidi Cemiyeti’ni kurmak, yürütmek ve ortalığı ateşe vermek maksadı ile sahneye çıkarılmıştı. Volkan, görünüşte islamcı, özgürlükçü, hümanist bir yayın politikası izliyor ve asıl görevi olan ingiliz taraftarlığını bu şekilde kamufle ediyordu. Bu, “ingiliz casuslarının kullandığı klagib bir yöntemdi”.

Vahdeti, gerçekte dindarlıkla hiçbir ilgisi olmayan bir Darwinist’ti. Fakat ingiliz derin devletinin ona verdiği görev icabı dindar bir görünüme bürünüp şeriat yanlısı bir hareketin başını çekmiş ve büyük bir ayaklanma çıkarabilecek kadar etkili olmuştur. Yazar Sina Akşin, Vahdeti’nin temel niteliklerini şöyle belirtmektedir:

islamiyetçi nitelik, hürriyetçi ve Kanun-u Esasî düzeninden yana olmak ve insaniyetçi ve medeniyetçi nitelik… Vahdetî yazılarında Dreyfus, Zola ve Darwin’i anacak kadar Batı bilginlerinden haberlidir… Fedâkârancı niteliğe sahip olup eski sürgün ve kaçkınları korur. Derviş, başta Ahmet Rıza olmak üzere, ittihat ve Terakki Cemiyeti sivil ileri gelenlerinin şiddetle aleyhindedir. Buna karşılık Sabahattin Bey ve onun düşünceleriyle Kâmil Paşa’yı tutmaktadır. Bu tutuma paralel olarak da ingiliz taraftarlığı söz konusudur. Derviş’e göre güdülecek en doğru siyaset ingiliz siyasetidir.

31 Mart Vakası, Vahdeti’nin, ingilizlerle birlik olup oluşturduğu bir senaryodur. Asıl amaç daima, ülke içinde karışıklık çıkarıp Osmanlı’nın zayıflamasını sağlamak olmuştur. Vahdeti’nin, ingiliz ajanlar tarafından desteklenmesi şu şekilde anlatılır:

Olayların çıkmasında birinci derecede aktif rol oynayan Derviş Vahdetî, ayaklanmayı hazırlamak için elinden gelen her şeyi yapmış, kurduğu ittihadı muhafazidî Cemiyeti ve onun yayın organı olan Volkan Gazetesi, diğer muhalefet partileriyle basını, ittihat ve Terakki Partisi’ne karşı kışkırtmada başarılı olmuştu. Bütün bu bozguncu faaliyetlerinde de Kıbrıslı Kâmil Paşa ile ingiliz ajanları tarafından desteklenmişti.