Şerif Hüseyin Ayaklanmasının Ardındaki Kilit isim: ingiliz Casusu Lawrence

ingilizler tarafından sağlanan her türlü maddi ve lojistik desteğe rağmen isyan, tüm Arap alemini temsil edecek bir harekete dönüştürülemedi ve ancak 4-5 bin civarında bir silahlı gücün katılımıyla sınırlı kaldı. Bu isyan sırasında Mekke Şerifi Hüseyin ile birlikte adı özdeşleşen kişi, ingiliz gizli servisi ajanı Arkeolog Thomas Edward Lawrence idi. Lawrence,

Mekke Şerifi Hüseyin ve onun oğullarından biri olan Faysal’ın yanında, Osmanlılara karşı Haşimi Arap isyanını teşvik eden ingiliz derin devletinin en önemli figürlerinden biriydi.

Lawrence’ın özgeçmişini kaleme alan isimlerden ingiliz yazar David Garnett onu, “kendini beğenmiş ve eza çekme, zulme uğrama kompleksine sahip bir kişilik”57 olarak tarif etmekteydi. Richard Aldington’a göre de “yapmacık ve övünmekten hoşlanan, kendi kendine önem vermiş bir egoist, hatta homociksüel”di.58 Kısacası Lawrence, ingiliz derin devleti mensuplarının klagib özelliklerini taşıyordu.

Şunu belirtelim: ingiliz derin devletinin eylemlerini yaparken homociksüelleri özellikle tercih ettiği ve risk içeren görevlere özellikle bu kişileri seçtiği bilinmektedir.

Lawrence, Araplara duyduğu ilginin aksine, Türklere karşı özel bir nefret beslemekteydi. Türklere karşı olan bu düşmanlığını Lawrence, 5 Nisan 1913’te Oxford’dan Bayan Reider’a gönderdiği mektupta şöyle ifade ediyordu:

…Türkiye’ye gelince, Türkler kahrolsun! Ama korkarım ki onlarda hayat değil, yapışkanlık var. Onların kayboluşu, bir zamanlar iyi yönetim yetenekleri olan Araplar için her halükarda bir fırsat oluşturacak.59

18 Eylül 1914’te, yine Bayan Reider’a gönderdiği mektupta ise şöyle diyordu:

Türklerin savaşa girmek niyetinde olmadıklarını korkuyla seziyorum, çünkü onları Küçük Asya’ya sıkıştırmak ve dahası, orada bile vesayet altına almak bir gelişme olacaktır.60

Lawrence, I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesinden sonra 1914 yılının Aralık ayında teğmen rütbesiyle Kahire’deki ingiliz istihbarat birimine transfer oldu. Burada, savaş tutsaklarını sorguya çekiyor, haritalar çiziyor ve Türk hatlarının ardındaki ajanlardan gelen bilgileri inceliyor ve Arapların da katılımıyla Osmanlı Devleti’ni yok etmek amacıyla stratejiler kuruyordu.

Bu arada Kahire’de yeni kurulan “Arap Bürosu”nun başına geçti. Bilinçaltındaki Türk nefreti, yeni görevi sırasında 20 Nisan 1915’te arkeolog dostu D. G. Hogarth’a gönderdiği bir yazıda ağzından şöyle taşıyordu:

… Zavallı yaşlı Türk Devleti, birliğini zor sürdürüyor. Herkes, onun son zamanlardaki parlak başarılarından daima söz eder ama gerçekte çok acınacak bir durumdadır. Onunla ilgili her şey oldukça mide bulandırıyor... 61