ingilizlerin Bazı Arapları Türkler Aleyhine Kışkırtması

En başta, Osmanlı’nın Cihad-ı Ekber çağrısını etkisiz kılarak bir islam Birliği’nin oluşmasını engellemek, bir yandan da sömürgelerini genişletmek adına ingiliz derin devleti Arapları Osmanlı’dan ayırma planını devreye soktu. Arapların üzerinde yaşadığı topraklar, hem dünyanın en stratejik geçiş yolları hem de petrol bölgeleriydi.

Bu amaçla derin devlet temsilcileri, 1909 yılında göreve atanmış olan ve o tarihten beri Osmanlı’ya karşı isyankar ve tehditkar tutumuyla bilinen Haşimi Arapların önderi Mekke Şerifi Hüseyin’le bağlantıya geçtiler. ingiliz derin devleti, Hüseyin’in başlatacağı bir isyana, her türlü desteği vermeyi taahhüt etti ve savaşın bitiminde kurulacak büyük bir krallık sözü verdi. Ancak bu vaat, ingiliz derin devletinin geçici süreliğine kullanacağı maşalar için kurguladığı oyunlardan biriydi. Zira ingilizler, Nisan 1916’da Fransızlarla aralarında gizlice imzaladıkları Sykes-Picot Antlaşması’yla zaten bu toprakları çok önceden belli hakimiyet bölgelerine ayırmışlardı. 1917’deki Balfour Deklarasyonu da Filistin’de bir Musevi devletinin kurulmasını öngörüyordu. Dolayısıyla, bu planların hiçbirinde Şerif Hüseyin’e vaat edilen “Büyük Arabistan Krallığı” yer almıyordu.

Ne var ki Şerif Hüseyin, “Büyük Arabistan Kralı” olma hayalleri peşinde, Kahire’deki ingiliz temsilcisi Sir Henry McMahon’la anlaşarak 27 Haziran 1916’da yayınladığı beyanname ile ayaklanmayı başlattı. Ayaklanma, yaklaşık bir milyon Sterlin tutarındaki ingiliz altınıyla finanse ediliyordu.52

Cidde’deki ingiliz Konsolosu Reader Bullard’ın, “kurnaz, yalancı, safdil, kuşkucu, inatçı, kendini beğenmiş, kibirli, bilgisiz, arsız ve gaddar bir Arap şeyhi” 53 olarak tarif etiği Şerif Hüseyin, makam ve mevki adına hareket eden ve bu uğurda kendi halkına ve ülkesine dahi ihanet etmekten çekinmeyen bir ingiliz hayranıydı. ingiliz derin devletinin, tarihin hemen her döneminde, fitne çıkarmak amacıyla Müslüman toplumların içinden satın alıp devşirdiği münafıkların tipik özelliklerini taşıyordu.

Ancak burada önemle belirtilmesi gereken, bu ihanet ve isyana, genelde iddia edildiği gibi tüm Arapların dahil olmadığıdır. ingiliz tarihi kayıtlarında bu ayaklanmadan tüm Arapları içine alacak biçimde, “Büyük Arap ihaneti” şeklinde bahsedilir. Oysa bu, kasıtlı olarak uzun vadeli bir Türk-Arap düşmanlığını körüklemek amacıyla yapılmış bir anti-propagandadır. ingiliz yazar Robert Lacey’e göre gerçekte ortada, Osmanlı’ya karşı düzenlenen bir ingiliz-Haşimi ortak hıyanetinden başka bir şey yoktur.54

ingiliz derin devleti, her zaman olduğu gibi bu olayda da, Arapların içinden, kendi çıkarlarına hizmet edecek münafıkları ve yancıları kullanmıştır. Küçük bir çıkar için kendi devletlerine ve milletlerine ihanet eden bu münafıklar, ingiliz derin devletinin kendileriyle işleri bittiğinde, kendilerine önceden verilen sözlerin ve sunulan vaatlerin gerçekte hiçbir karşılığını alamazlar. Üstelik kendi toplumlarının içinde tüm şeref ve itibarlarını kaybetmiş, kınanmış ve uzaklaştırılmış zavallı bir hal aldıklarının da farkına varamamaktadırlar. Bu kişilerin durumu bir Kuran ayetinde şöyle tarif edilir:

… Kim Allah’ı bırakıp da şeytanı dost edinirse, kuşkusuz o, apaçık bir hüsrana uğramıştır. (Şeytan) Onlara vaatler ediyor, onları en olmadık kuruntulara düşürüyor. Oysa şeytan, onlara bir aldanıştan başka bir şey vadetmez. Onların barınma yerleri cehennemdir, ondan kaçacak bir yer bulamayacaklardır. (Nisa Suresi, 119-121)

Şerif Hüseyin ayaklanmasının tüm Araplara mal edilemeyeceği gerçeğini, savaşın başından itibaren Hicaz Cephesi’nde ve Medine’de bulunan Feridun Kandemir, Fahreddin Paşa’nın Medine Müdafaası adlı eserinde şöyle anlatır:

Araplar bütün bu harp boyunca Türklerle omuz omuza Çanakkale’den itibaren her cephede savaştılar. Hatta istiklal Savaşı’mızda Aydın Cephesi’nde, Mehmetçikle yan yana Yunanlılarla boğuşarak canlarını veren Araplar vardı. ilk Cihan Harbi’nde, Araplarla meskun hiçbir yerde, ne Irak, ne Suriye, ne Lübnan, ne Yemen, ne Filistin’de Türklere isyan eden tek bir Arap görülmedi. isyan eden, sadece Mekke Emiri Şerif Hüseyin’di… Şerif Hüseyin’in bu isyanda kullandığı Araplar da, Hicaz çöllerinde öteden beri göçebe hayatı yaşayan ve talan ile geçinen son derece cahil, dünyadan habersiz fakir fukara Bedeviler, yani Urbanlardı. Mekke, Taif, Cidde gibi şehir ve kasabalardaki Araplar isyana katılmadıkları gibi Şerif Hüseyin de zaten bunlardan asker alma teşebbüsünde bulunmamıştı. Urban ve Şeyhleri fakirlikleri dolayısıyla paradan başka bir şey bilmezlerdi. Tıpkı Şerif Hüseyin gibi ingilizler de bunu bildikleri için, para gücüyle ancak bunlardan faydalanmışlardı ve isyanı sonuna kadar bunlarla yürütmüşlerdi.55

Bu gerçek ingiliz kaynaklarında da yer alır. ingiliz diplomat Sir Henry McMahon da, Şerif Hüseyin’i isyana kışkırtmanın asıl amacının, Osmanlı safında çarpışan Arap askerlerinin sadakatlerini sarsmak olduğunu bildiriyordu:

Bu anda (1915), Gelibolu’daki Türk gücünün büyük bir bölüğünü ve Mezopotamya’daki (Irak) gücün yaklaşık olarak tümünü Arap askerleri oluşturuyor… Onların Türkiye’den kopmalarını haklı göstermek için, ileride kendilerine yardımda bulunacağımız yolunda güvence verebilir miydik? Bunu ivedilikle yapmam için bana emir verilmişti…56

McMahon’un da açıkça itiraf ettiği gibi Arapların Osmanlı’dan koparılması için ingiliz derin devleti tarafından her türlü propaganda çalışması yapılmış ve geleceğe dair güvenceler verilmişti. Buna rağmen Araplardan sadece belli bir kesim bu propagandanın etkisiyle hareket etmiş, ancak ingiliz desteği bu azınlığın zayıf durumdaki Osmanlı karşısında güç elde etmesine sebep olmuştur.