şimdi piyasada abdülhamit modası var. osmanlı'nın bu padişahı zorla yüceltilmek isteniyor, adı çeşitli kamu kurumlarına veriliyor. son olarak istanbul'daki koskoca gata hastanesi'nin adı abdülhamit hastanesi olarak değiştirildi.
biz millet olarak tarihimizi hiç bilmeyiz. oysa bu padişah ilginç biridir.
1876-1909 yılları arasında tam 33 yıl boyunca tek adam olarak padişahlık yaptı.
dönemi hezimetler, yenilgiler ve her biri devlete utançlar veren olaylarla doludur.
bu süre içerisinde kazandığı bir tek zafer, bir tek başarı bile olmamıştır.
• * *
1877 yılında rus ordusu osmanlı'ya saldırdı. doğu'dan erzincan'a kadar girdiler, batı'da rumeli ve trakya'nın bir bölümünü ele geçirdiler. bu yenilgi tarihimizde 93 harbi olarak anılır.
kuzey'den gelen ve plevne müdafaasını çökerten rus orduları istanbul'u işgal etmek üzereydi. yeşilköy'e kadar dayandılar. abdülhamit ingiltere'ye başvurup “beni kurtarın” diye ricacı oldu ve ingiliz donanması istanbul'a demir attı.
ruslar o günkü adı ayestefanos olan yeşilköy'de 10 katlı apartman yüksekliğinde görkemli bir zafer anıtı yaptı. abdülhamit derseniz, çok uzun yıllar boyunca padişahlığını bu anıtın yanı başındaki yıldız sarayında (ve hiç utanmadan) sürdürdü.
• * *
tahta çıktığı zaman osmanlı'nın parlamentosu vardı. hemen ilk iş olarak kapattı!..
ve o günden sonra 33 yıl boyunca ülkeyi tek adam-tek despot yöntemiyle yönetti. sadrazam, büyük devlet adamı mithat paşa'yı bugün suudi arabistan'da olan taif kalesi'ne sürdürdü ve orada adamlarına boğdurarak şehit etti.
korkak, vesveseli bir adamdı. padişah kaldığı sürece sarayından sadece cuma günleri namaza gitmek için çıkardı! ne de olsa halife idi!
ülkeyi gizli hafiyeler ve jurnalcilerle yönetti. nice asker ve sivil yurtseverleri imparatorluğun fizan, yemen gibi en ücra köşelerine sürgün edip hayatlarını kararttı.
• * *
evet, korkaktı.
dünyanın en güçlü donanmalarından biri elindeydi. haliç'teki donanmayı “dışarı çıkarsa bu gemiler sarayımı bombalayıp beni tahttan indirirler” korkusuyla orada yıllar boyu çürüttü.
devlet kendisinden sonra balkan harbi ile birinci dünya harbi'ne girdiğinde donanma sıfır düzeyinde idi ve gemiler artık çalışmıyordu!
o iki savaşta yine hezimete uğradık.
elinde ertuğrul isimli ahşap bir firkateyn vardı. onu japon imparatoru'na nişan ve madalya vermek için japonya'ya gönderdi. hint okyanusu'nun fırtınalı denizlerine dayanamayan ahşap ertuğrul dönüş yolunda battı ve 587 denizcimiz boğularak şehit düştü.
• * *
istanbul'da yaşayan lorando ve tubini isimli iki piyasa bankerinden büyük miktarda borç almıştı. geri ödeme zamanı çok geçtiği halde, fransız uyruklu bu iki bankere borcunu ödemedi.
yıl 1901.…bunun üzerine fransa hükümeti limni ve midilli adalarına donanmasını gönderip asker çıkardı.
borç ödeninceye kadar her iki adanın da gümrük gelirlerine el koyduğunu resmen açıkladı.
paçaları tutuşan abdülhamit borcunu ödemek zorunda kaldı.
bu durumlara düşürülen bir devletin saygınlığı olur mu!
• * *
orduyu ve donanmayı yok eden abdülhamit savaştan korkardı. bir tek yunanistan'la savaştı ve kazandı!.. ama hiçbir kazancı olmadı, batılı devletlerin baskısıyla nasihat aldı.
onun döneminde bir karış bile toprak kazanamadık ama verdiği yerler çok!
teselya'yı yunanistan'a, kıbrıs'ı ingiltere'ye verdi.
karadağ, bulgaristan, romanya ve tunus elden çıktı.
gerçek bir despottu…
astığı astık kestiği kestikti ama doğruyu söylemek gerekirse insanları idam ettirmezdi. sürgün edip susturmayı her zaman tercih etti.
kendisine her gün yüzlerce jurnal gelirdi. bu iğrenç jurnalleri verip insanların hayatını kaydıran herkesi saraydan maaşa bağlamıştı. devletin kese kese altınlarını onlara ihsan ederdi. jurnalcilik bir sürü sahtekarın geçim kapısı olmuştu.
• * *
özellikle batı ülkelerinden acayip korkardı. onlarla sorun çıkmasını istemez, ne dedilerse onu yapardı.
yıl 1905. ermeni terör örgütleri kendisine yıldız camisi avlusunda bombalı saldırı düzenledi ve abdülhamit'in kıl payı kurtulduğu bu patlamada yakınında bulunan 26 kişi öldü. ermeniler bu paralı görevi, taşeron olarak kiraladıkları edward jorris isimli bir belçika vatandaşı anarşiste yaptırmıştı.
jorris yakalandı, her şeyi itiraf etti ve idama mahkum edildi… istanbul'daki batılı devletler hemen devreye girip katilin belçika'ya iade edilmesini istediler…
ve jorris'i gizlice iade etti, gemiye bindirip ülkesine gönderdi!
• * *
günün birinde selanik ve makedonya'da ittihat ve terakki cemiyeti kuruldu. yurtsever asker ve sivil aydınlar imparatorluğun içine düştüğü durumlara artık isyan ediyor, özgürlük istiyordu.
yıl 1908. bazı subaylar emirleri altındaki askerlerle birlikte dağa çıkıp meşrutiyet ilan edilmesini, meclis'in yeniden açılmasını istediler.
şimdi dizilere konu olan abdülhamit başına gelecekleri görmüş ve yine korkmuştu.
ikinci meşrutiyet'i ilan etti, 33 yıl aradan sonra meclis'i tekrar açtırmak zorunda kaldı.
süngüsü iyice düşmüştü.
selanik'ten istanbul'a meşrutiyet'i korumak ve sahip çıkmak adına askeri birlikler (avcı taburları) gönderildi. ancak yobazlar-şeriatçılar bu olanlara karşıydı.
avcı taburlarında görevli bazı çavuşları ayarlayıp isyan çıkardılar.
bu isyan tarihimizde 31 mart şeriat olayı olarak bilinir.
• * *
bu kez isyanı bastırmak için selanik ve edirne'den yeni askeri birlikler yola çıkarılıp trenlerle istanbul'a gönderildi.
bunun adı hareket ordusu oldu…
hareket ordusu istanbul'da isyanı bastırdı. kurulan harp divanları gereken yargılamaları yaptı ve çok sayıda yobaz idam edildi.
bu arada meclis toplandı ve abdülhamit'in tahttan indirilmesine karar verdi. yerine kardeşi reşat padişah oldu.
(burada bir parantez açıyorum. bu konuları baştan sona öğrenmek isteyenler osman selim kocahanoğlu'nun şimdi üçüncü baskısı yapılan “31 mart ayaklanması ve sultan abdülhamit” isimli çok ilginç ve öğretici kitabını okuyabilir. (temel yayınları).
• * *
bu sırada balkan harbi başlamış, bulgar ordusu neredeyse istanbul'un kapısına dayanmıştı. ittihat terakki hükümeti istanbul elden giderse devletin eski padişahı da esir düşebilir korkusuyla abdülhamit'i imparatorluğun en güvenilir bölgesi olan selanik'e (çocukları ve karılarıyla birlikte) sürgün gönderdi. orada devlet tarafından kiralanan alatini köşkünde kaldılar.
padişahlığı süresince on binlerce masum insanı sürgün eden şahıs şimdi kendisi sürgün edilmişti!
• * *
abdülhamit 31 mart irtica olayına acaba destek vermiş miydi?
bu konu bugün bile bilinmiyor. elde somut bir kanıt yok. destek vermiş olmasa bile karşı da çıkmamıştı.
bir süre sonra, 1914 yılında birinci dünya savaşı patladı. selanik tehlike altındaydı.
devlet, bu eski padişahı bu kez yine aynı gerekçeyle, düşman eline geçmesin diye istanbul'a getirip beylerbeyi sarayı'na yerleştirdi. 1918 yılında ölünceye kadar orada yaşadı.
• * *
ürkek, korkak, vesveseli bir adamdı. 33 yıl boyunca uyruklarına kan kusturdu.
bu süreçte iyi işler de yapmadı mı? elbette yaptı ama kötülükleri iyiliklerinden çok daha fazladır.
koskoca güçlü donanmayı haliç'te çürüttü.
girdiği her savaşta (rus ve yunan) ordumuzu saraydan yönetmeye kalkışıp yenilgiye uğrattı.
kıbrıs dahil pek çok mülkümüzü yabancılara kaptırdı.
ülkeyi hafiyelerin verdiği gizli jurnallerle yönetti. tahttan indirildikten sonra kurulan heyetler, yıldız sarayı'nda torbalar dolusu jurnaller buldu. ama bunlar okundukça bazı acı gerçekler de ortaya çıktı. abdülhamit'e en karşı bilinen bazıları bile ona jurnal vermişti! bunun üzerine jurnallerin okunmasından vazgeçildi ve hepsi birden heyetler önünde yakıldı!
• * *
rus ordusunun yeşilköy'de, sarayına birkaç kilometre ötede yaptırdığı görkemli zafer anıtının yanında hiç utanıp sıkılmadan padişahlık yapıp devletin onurunu çiğneten bu şahıs şimdi neredeyse “kahraman (!)” ilan edilecek. (bu anıt daha sonra ittihat ve terakki döneminde dinamitlenerek yıkıldı.)
akp iktidarı siyasi masallar okuyup abdülhamit'i böyle yapay yöntemlerle parlatmayı bir yana bıraksın da, tarihin gerçeklerine bir baksın.
o padişahı böyle trt dizileriyle falan aklamak mümkün değildir.
şu kısacık yazıda çok özetle anlatmaya çalıştıklarım herhalde bunun kanıtıdır!