paranın bulunması doğal bir şey. hukuk sistemi, eğitim sistemi, devlet sistemi, ekonomi gibi sistemlerin ortaya çıkışı bir icat değil sonuçtur. hala bu sistemlerin üzerlerine, her geçen gün bir şeyler ekleyerek geliştiriyoruz. ticaret hacmini artırma isteği, altın bakır gümüş gibi değerli madenlerin işlenmeye başlanması, devletleşme benzeri yapıya bürünmeye başlayan kabilelerin , aşiretlerin, toplulukların birbirleriyle olan ilişkilerini düzenlemek istemesi, takas sisteminin yeterli gelmemesi gibi nedenler paranın icadına ve takas sisteminin yerine geçmesine sebep oldu. lidyalılar taşın altına kendi ellerini sokmasalardı , başka bir topluluk bu sisteme geçecekti. kaçınılmaz bir son yani.ama bana sorarsanız insanlık olarak paranın bulunması ve kullanmaya başlamamız çok geç.