*panzehir adlı kitapdan alıntıdır.

MUSUL'U NASIL KAYBETTiK ? ( 8 MADDEDE iNCELEYELiM)

1.ingilizler, Mondros Müterekesi'nin 7.maddesini bahane ederek 10-11 Kasım'da Musul'u işgal etmiştir.

''Lozan'da neden Musul alınmadı ?sorusundan önce,Kurtuluş Savaşı'ndan önce Musul neden kaybedildi ? '' sorusu sorulmalıdır.

2.Türkiye Lozan'a giderken Musul Türkiye'nin elinde değil, ingiltere'nin elindedir.

3.Türkiye Musul'u Lozan'da kaybetmemiştir. Lozan Anlaşması'na göre Musul sorununun ingiltere ve Türkiye arasında Lozan'dan sonra görüşülmesine karar verilmiştir.

4.Lozan'dan sonra Musul sorunu çözüm sürecine girdiğinde, ingilterenin doğrudan desteklediği Nasturi isyanı ve sonucunu merakla beklediği Şeyh Said isyanı patlak vermiştir. Her iki isyan da Türkiye'yi içerde ve dışarda zayıf duruma düşürmüştür.

5.Yeni Türkiye, Musul için en az iki cepheli olacağı anlaşılan yeni bir savaşı göze almayı doğru bulmamıştır.

6.Musul petrolleri,II.Abdülhamid döneminde Abdülhamid'in şahsi malıdır.

7.Abdülhamid'den sonra Musul petrol gelirleri Alman, ingiliz,Fransız şirketleri ve yabancı sermayeli Osmanlı Bankası'nın eline geçmiştir.

8.Türkiye Musul'u Lozan'da alsa bile uzun bir süre Musul petrollerini işleyecek teknolojiye sahip değildir.

Atatürk 6 Mart 1923 tarihli Meclis görüşmelerinde Lozan heyetine verilecek yetkilerden söz ederek, idari, siyasi,mali, iktisadi konularda tam bağımsızlığı sağlamak ve işgallerin sona erdirilmesi esas şart eylemek gerekir diyerek öncelikle ülkenin tam bağımsızlığına ve kalkınmasına önem verdiğini göstermiştir.

Atatürk kalıcı barışa ve yeni Türkiye'nin kalkınmasına öncelik verdiği için Musul macerasına atılmamıştır. Yeni Türkiye askeri harcamalara değil, sağlık ve eğitim harcamalarına yönelmeyi gerekli görmüştür. Aslında ilber Ortaylı'nın dediği gibi ! ''Yeni Türkiye'nin Musul meselesi için mücadeleye girişecek hali yoktur.''

Atatürk'ün, Musul konusunda adım atmaması, sağlığında bu konudaki şartların olgunlaşmamasıyla açıklanabilir. Peki, Atatürk kendisinden sonra şartlar olgunlaştığında Musul ve Kerkük'ün Misak-ı Milli'ye katılmasını istemiş midir? Bülent Ecevit'in inönü'den işittiğine göre evet, istemiştir.

Lozan Anlaşması'nı Sevr Anlaşması'yla kıyaslarsanız, Lozan Anlaşması'nın sınırlarla ilgili başarısını çok açık bir şekilde görebilirsiniz. Sevr Türkiyesi, Anadolu'nun ortasındaki birkaç ile sıkıştırılmış, Ermenistan,Kürdistan ve Müttefik nüfuz bölgeleriyle çevrili küçük bir kara devleti iken, Lozan Türkiyesi Edirne'den Ardağan'a tek bir bütün halinde uzanan, üç tarafı denizlerle çevrili koca bir deniz ülkesidir.

(Sinan Meydan'ın Panzehir isimli kitabından derlenmiştir. Sayfa 486-499 )