1. 101.
    +3
    Sokratik yöntemin uygulanışı

    Sokrates’in yönteminin çok açık bir örneği olan Menon diyalogundan seçilmiş
    aşağıdaki parçada O, bir köleye hiç bilmediği geometri problemini bulduruyor.

    Bu yöntemde uygulanan basamakları şöyle sıralayabiliriz:

    1-Sokrates burada, kendisine güvenmediğini ve hiçbir şey bilmediğini söyleyerek
    konuşmaya başlıyor.
    2- Öğrenmenin bir hatırlama olduğunu söylüyor.
    3- Köleye bildiklerinden hareketle adım adım yeni bilgiler veriyor.
    4- Ona önce anlatıyor, ardından "değil mi?", "olur mu?", "olmaz mı?", "bulunur
    mu?", "etmez mi?" gibi sorular soruyor.
    5- Köle bu sorulara kısa cevaplar veriyor.
    6- Böylece köle bir geometri problemini çözmüş oluyor.
    7- Bütün bu bilgilerin, kölenin kendisinde olduğunu, onun sadece bu bilgileri
    doğurttuğunu söylüyor.
    8- Başka bir konuya geçiyor.
    Sokrates'in uyguladığı yöntemi başka bir örnek üzerinde tekrar görelim. Eflatun'un
    Diyaloglarından Gorgias'da retorik (güzel konuşma, söylev, hatiplik) konusu açıklanmaktadır.
    Sokrates burada doğurtma yöntemi ile Sofistlerin yanlışlarını ortaya koymaktadır.

    Bu yöntem bir tümevarım yöntemidir.

    Bu yöntemde daima kolaydan zora, özelden genele, tikelden tümele, olaylardan sonuca giderek gerçeğe ulaşılır. Sokratik yöntemde; kendisi, hiç bir şey bilmiyormuş gibi görünerek, karşısındakini konuşturarak ustalıkla gerçeği buldurma söz konusudur.

    Sokratik yöntemin birinci basamağı olan “ironi" "alay" basamağında temel amaç, bir
    konuyu (tanım, sorun) karşısındakine tartışma yoluyla kabullendirmektir. Bunun için de
    tartışmacıya, önce hiçbir şey bilmediğine inandırma, sonra onun kendi söylediklerindeki
    çelişkileri ortaya koyarak fikirlerinden vazgeçirme söz konusudur. Bundan sonra tartışmacıya
    doğru bilgiye ulaşabileceği duygusu verilir. Genellikle Sokrates yönteminin bu basamağı
    yanlış anlaşılmakta ve buna ironi (alay) basamağı denilmektedir. Halbuki Sokrates'in amacı,
    karşısındaki insanın fikirlerinin yanlış olduğunu ortaya koyduktan sonra onun gerçeği
    bulması için motive olmasını sağlamaktır. ironi genellikle cynicism, sarcasm rölativizm ve nihilizmile karıştırılmaktadır.

    Halbuki bu basamakta Sokrates kendi fikirlerinin yanlışlığını anlayan kişinin konuşmaya devam etmesi için onu teşvik etmekte, adeta tartışmayı kızıştırmaktadır. Daha sonra ise, uygun, sistemli sorularla tartışmacının bilmediği, fakat tartışmayı yapanın bildiği doğrular adım adım buldurulmaya çalışılmaktadır. Yöntemin bu ikinci basamağına maieutique -doğurtma- adı verilir. Bu basamakta kişinin bildiklerinden hareketle yeni bilgiler kendisine buldurulur.
    Tümünü Göster
    ···
   tümünü göster