1. konusunda katılmıyorum, bunu farklı da yorumlayabiliriz. mesela bazı ayetlerde allah'a ve peygambere isyan etmek geçiyor, hristiyanlar ve yahudiler yahut diğer dindekiler peygambere isyan etme/inanmama kısmını gerçekleştiriyor. çok tanrılı dinlerde de şirk koşma var. gibi.

2. bu konu da diğer ayetler gibi sürekli olarak "aslında o anlama gelmiyor" savunması var. halbuki anlamlar çok açık. mesela secde 20'de kafirlerin cehennemden her çıkmak istediklerinde geri çevrilecekleri söyleniyor. tevbe 63'de "cehennemde ebediyen kalmak" geçiyor, fakat arapçası "abada" değil "hâliden" şeklinde. nisa 14'te de böyle. tevbe 17'de halidun olarak geçiyor. kuran'a kutsal gözle bakmadığın zaman nedeni çok açık, düşmanların/rakiplerin sonsuza kadar ceza çekeceğini söyleyerek dinden çıkmaktan alıkoymaya çalışma. ayrıca ebedi ceza olmasa bile ölçülülük ve adalet burada yine ortada yok.

3. ben de bu yüzden bir sorumluluk yüklenemez diyorum. kesin kanıt yoksa insanları ona inanmadığı için cehennem gibi çok ağır bir ceza veremezsin.

objektif ahlak subjektif ya da nihilist ahlaktan daha sorunlu değil. son baktığımda akademik felsefecilerin %57'si ahlaki gerçekçiydi, %27 anti-ahlaki gerçekçi. bunun yanında benim takip ettiğim metaetik felsefe de ahlaki yargıların sezgisel olarak bulunabileceğini söyler. ahlak için dini/tanrıyı temel alamayız. tanrı olsa ve kitabında şunları söylese, bunların ahlaki olduğunu savunur muydun savunmaz mıydın:

1. bebeklere tecavüz edebilirsiniz.
2. masum bir insanı canlı canlı yakabilirsiniz.
3. bir ırkı, etnik ya da inanç grubunu sadece bu özellikleri nedeniyle soykırıma uğratabilirsiniz.
4. insanları köleleştirebilirsiniz.
5. birine tecavüz ederken videosunu çekebilir, şantajla tehdit ederek o kişiyi insanlara para karşılığında ciks için satabilirsiniz.

bir kutsal kitap bunları söyleseydi, bunların ahlaki olduğunu söyleyebilir miydin? ya da yüz bin kişiye sorsak kaç kişi bunların ahlaki olarak olumlanabilir olduğunu ya da ahlaki açıdan bir şey ifade etmediğini söyler sence?

bir şeyin ahlaki olup olmadığını belirlemek ayrı bir şey, ama ortada kendiliğinden apaçık ahlak yargıları var. mikro-ahlak yargıları de adına ya da istediğini de. yukarıdaki gibi şeyleri emreden bir tanrının ahlaksız olduğunu savunurum. kaldı ki dinleri kendi ahlak anlayışına göre değerlendirsek bile açmazda kalıyorlar. şu örneği düşün:

1.allah lut kavmini soykırıyor.
2. allah mutlak iyidir
3. o zaman eşcinselleri öldürmek kötü değildir.

burada şunu soralım:
eşcinselleri öldürmek sence iyi bir şey mi? eğer kötüyse allah da kötü olmuyor mu? yok eğer ahlaki bir sıkıntı yoksa iran gibi devletlerin yaptıklarını onaylıyor musun? hatta devam edelim. nuh havminin helakı da benzer şekilde kafirlikten kaynaklanıyor. o zaman:
1. tanrı mutlak iyidir.
2. tanrı kafirleri öldürmüştür
3. tanrı öldürmek ahlaki olarak iyidir.

bunu kabul ediyor musun? eğer ediyorsan işid'in ve şeriat devletlerinin kusurları olsa da temelde ahlaksızca bir şey yapmadıklarını kabul ediyor musun? eğer kabul etmiyorsan allah kötü değil mi?

sence eşcinsel ve kafirleri öldürmeyi ya da bebeklere tecavüz edilebilmesini, soykırımı, fuhuşa zorlamayı ahlaksızlık olarak nitelendiremeyeceğimiz bir durum var mı?