DERS 3 (FÊR 3)

Bu derste selamlaşma, tanışma vs. işleyeceğiz. Fakat bildiğiniz gibi tanışırken mutlaka soru sorarız ve hal eklerini kullanırız. Bu yüzden ilk başta temel soru sözcüklerini ve hal ekini öğreneceğiz. Başlamadan önce en aşağıdaki kürtçe sözcüklere göz atsanız iyi olur. Her zamanki gibi yine uyarayım, ciddi ciddi öğrenmeye niyeti olan not tutsun.
Başlayalım :

Soru Sözcükleri

Türkçe Kürtçe

__________

ne? = çi?
nerede? = li ku?
ne zaman? = kengê?
nasıl? = çawa?
hangi? = kîjan?
kim(erkek)? = kî?
kim(dişi)? = kê?
kaç? = çend?
-mı -mi = ma

Türkçe "-dır, -dir, -dur, -dür" Hal eklerinin Kürtçe karşılığı ise "-ê" ekidir ve kelimenin sonuna getirilir.
Örnek : Ev qalikê. (Bu kabuktur). Qalik Kürtçe'de kabuk demektir. "Ev" ise önceki derste gördüğümüz üzere "bu" demektir.
Hazır buraya gelmişken değinelim, Kürtçe'deki kaynaştırma eki "y" harfidir. Kelimenin sonu sesli harf ile bitiyorsa ve sesli harfle başlayan bir ek getiriliyorsa araya "y" konur. Örnek : Ev derîye (Bu kapıdır). Derî Kürtçe'de kapı
demektir. Sesli harf olan "ê" eki ile kelimenin sonundaki "î" harfi verdiğimiz örnekteki gibi "y" harfi ile kaynaşmıştır.

Türkçe'de -mı, -mi anldıbına gelen Kürtçe "ma" sözcüğü ise cümlenin başına getirilir. Fakat bu ek çok az kullanılır.
Kürtçede önemli olan söyenirken vurgudur, yani söyleme şeklinden soru cümlesi olup olmadığı anlaşılabiliyor,
Bu yüzden bu kalıp fazla söylenmez ve önemsenmez Yine de örnek verelim : Ma tu baş in? (iyi misin?).
Önceki derslerden göreceğimizüzere tu sözcüğü sen demektir. baş sözcüğü iyi demek, in sözcüğü ise karşıdaki kişiyi nitelemek için kullanılır. Bunların dışında mı, mi anldıbının daha geniş anldıbını katan katan başka ekler de var Az sonra hepsine değineceğiz.

Sıra geldi tanışmaya ve selamlaşmaya.

+Merheba (merhaba)
-Merheba (merhaba)
+Çawa yî?(nasılsın?) baş î? (iyi misin?)
-Baş im (iyiyim), Tu çawa yî? (sen nasılsın?)
+Ez jî baş im (Ben de iyiyim.)

Buradan gördüğünüz üzere "im" sözcüğü kişinin kendisini nitelemek amacıyla kullanılır. "î" sözcüğü ise karşıdaki
kişiye soru sormak için kullanılır ve "-mısın, -misin," anldıbına gelir. soru sözcüklerine getirilirse örnekteki gibi
sadece "-sın, -sin" anlamı katar. Jî ise "de" ekininnin karşılığıdır. Diyaloğa devam edelim :

+Navê te çi yê? (adın nedir?)
-Nave min Osmanê (adım Osman'dır.)
+Tu jî ku yî (nerelisin)
-Ez Berlinî me (Berlinliyim)
+Te çend salî yê? (Kaç yaşındasın?)
-Ez bîstu çar salî me (24 yaşındayım) (bîstu çar, yirmi demek)
+Nava bave te çi yê (Babanın adı nedir?)
-Nava bave min Ali yê (Babamın adı Ali'dir)
+Tu karker in? (Sen işçi misin?)
-Na, nîne me (Hayır, değilim)
+Hingê, Tu bijîjk in (o zaman sen doktorsun)
-Erê. Ez bijîjk im. Te jî mele ne (evet ben doktorum. sen de imamsın)
+Belê, Ez mele me. (evet, ben imamım.
+Em ê hev bibînin (Görüşürüz)
-Oxir be (Güle güle)

Gördüğünüz gibi kişi kendisini nitelerken eğer sözcük sesli harf ile bitiyorsa "im" yerine "me" kullanılıyor. Karşıdaki
kişi tanımlanırken ise in kullanılıyor ve eğer yine sözcük sesli harf ile bitiyorsa "in" yerine "ne" kullanılıyor.
Ayrıca üstteki"hingê" sözcüğünün "o zaman", "erê" ve "belê" sözcüklerinin evet, "na" sözcüğünün ise "hayır" anldıbına
geldiğini de unutmayın. tamam sözcüğünün Kürtçedeki karşılığı ise "bitûnî, temam " sözcükleridir.

ve gelelim klagib selamlaşma cümlelerine :

günaydın : rojbaş
iyi akşamlar : êvarbaş
iyi geceler : şevbaş
iyi öğlenler : nîvrobaş
kolay gelsin : qewet be
afiyet olsun : noşî can be
teşekkür ederim : spas dikim
sağol, teşekkürler : spas

Dersimiz bu kadar, haftaya derste görüşmek üzere

---
5 Kürtçe Sözcük

Türkçe | Kürtçe
________
Ad = Nav
Yaş, Yıl = Sal
karker = işçi
doktor = bijîjk
mele = imam

5 Kürtçe fiil

Türkçe | Kürtçe
________
Koşmak = bezîn
yürümek = meşîn
tanışmak = hev naskirin
saklamak = veşartin
ağlamak = girîn