+2
-7
Medler (Kürtçe: Medan Azerice: Midiya, Farsça: مادها - Mādhā) günümüzdeki iran'ın Kuzeybatı ve günümüzdeki Azerbaycan'ın Güney ve Güneydoğu kesimlerinde yaşamış halk. Yunanlar bu halkın yaşadığı bölgeye Medya (Yunanca: Μηδία) adını vermişler. Medler ilk kez Asur kralı III. Salmaneser'in dönemindeki (M.Ö. 858-824) yazılarda "Mada" adı ile kaydedilmişler.[4].
Yeni Babillilerle birleşerek Asur Krallığı'nı yıkan Medler, MÖ 6. yüzyılda Anadolu'dan Afganistan'a kadar büyük bir arazide imparatorluk kurmuşlardır.
MÖ 550 yılında, Med-kökenli Büyük Kiros'un büyükbabası Med kralı Astiages'i yenmesi sonucunda Kiros, Ahameniş imparatorluğu'nu henüz kraliyet iken Med imparatorluğu'yla birleştirmiştir.[4]
MÖ 330 yılında Ahamenişleri yenerek Medya'yı zapteden Büyük iskender, bölgeyi Makedonyalı komutan Peyton'un yönettiği Güney ve eski Ahameniş komutanı Atropat'ın yönettiği Kuzey kesimlere bölmüştür. iskender'in ölümünden sonra, Güney Medya Selevkos imparatorluğu'na birleştirilirken, Atropat Kuzey Medya'da bağımsız Atropatena devletinin temelini koymuştur.[4]
Medler iran'ın bir imparatorluk ve bir millet olarak kurulmasına, ve altın çağına Büyük erush döneminde ulaşan, ilk birleşik Pers / Med imparatorluğu'nun oluşmasına önayak olmuşlardır. Bu durum (Aryani kültürel ve milli birlik) Pers imparatoru Achaemenid'in büyükbabası Med Şâhı Astyages'i öldürerek Pers imparatorluğu'nu kurmasına dek devam etmiştir. Bu noktaya dek, bütün iranlılar Mede veya Mada (Med) olarak adlandırılmıştır.
Med kralı Astiyag"ın yeğeni Kiros"un saray darbesiyle, siyasal otorite ilk defa Güneybatı iran'da yoğunlaşan Pers aristokrasisinin eline geçer ve kısa bir süre sonra MÖ 550'li yıllarda güçlü ve merkezi bir Pers imparatorluğunun kuruluşuyla Medler yıkılır. Medler, isimlerini Medya'dan almış olan, günümüz iran'ında hüküm sürmüş bir halktır. Tarihçiler tarafından, Toros-Zagros dağ sistemi içinde ve Dicle'nin doğusunda yaşadıkları için, verimli ve üretken bir medeniyetin toplumu olarak adlandırılmışlardır.
Urartulardan sonra, bu sefer daha doğuda bulunan ve Mezopotamya medeniyetinin önemli kabilelerinden olan Gutilerin bir devamı gibi Babillerle ittifak halinde hareket eden Aryen kökenli Med aşiretler federasyonu, MÖ 625'lerde Asur imparatorluğu'nu yıkar. Babil bir kez daha ve son olarak üstünlük kazanır. Medlerin federasyonu, yükselen Aryen-Pers kökenli Akhamenit hanedanlığıiçin bir geçiş rolünü oynar.
Kadim zamanlarda Medler diğer iranlılar'la kısmen karışmıştırlar (özellikle Persler'le). Bunun sonucu iran halkları (Farslar, Gilaki, Beluciler, Kürtler, Mazandaranlar, Peştunlar, Tatiler, Osetler, vb.) oluşumunu tamamlamışlardır.
Tümünü Göster